Dyskusja:Antoni Malczewski (poeta)

Z Wikipedii

[edytuj] Tekst umieszczony przez kwiatozo jako artykuł pod błędnym tytułem Antoni Malczewki

Antoni Malczewki(03.06.1793-02.05.1826), choć doczekał się druku zaledwie jednego swojego dzieła, odegrał bardzo ważną rolę w kształtowaniu powieści poetyckiej w Polsce. Można zatem uznać go za jednego z najważniejszych twórców wczesnej frazy romantyzmu. MARIĘ.POWIEŚĆ UKRAIŃSKA jego autorstwa, wydaną w 1825 r., traktuje się jako pierwszą, pełną reprezentacje gatunku na gruncie polskim. Jak pisze Józef Ujejski, natchnienie, z którego MARIA wzięła początek, zrodziło się z rosnącego bólu życia. Po śmierci rodziców młodym poetą zajęła się krewna, dzięki której uzyskał staranne wykrztałcenie w Gimnazjum Wołyńskim w Krzemieńcu. Jako żołnierz armii Księstwa Warszawskiego brał udział w umacnianiu Modlina. Po opuszczeniu wojska udał się w podróż po Europie. W latach 1816-1821 zwiedził Szwajcarię, Włochy i Francję, gdzie nauczył się modnego wówczas magnetyzmu. Z punktu widzenia jego twórczości niezwykle istotne było poznanie czołowego angielskiego romantyka - Georga Byrona. Po powrocie do kraju osiadł na Wołyniu. Tam po raz pierwszy spotkał Zofię z Modzelewskich Rucińską - nerwowo chorą żonę przyjaciela. Podjął się jej leczenia, co okazało się zgubne w skutkach, gdyż pacjętka uzależniła się od niego. Choć dręczyło go poczucie odpowiedzialności, to jednak kilkakrotnie próbował uwolnić się od jej obecności. Prawdopodobnie podczas jednej z takich prób - latem 1823 r. Uwikłany w związek z nerwowo chorą, głęboko przeżywający obojętność, z jaką spotkało się jego dzieło, poeta zmarł w 1826 r. w Warszawie. Tło fabularne MARII tworzą wydarzenia autentyczne, związane ze zbrodnią dokonaną 13 lutego 1771 r. na Gertrudzie Komorowskiej - pierwszej żonie Szczęsnego Potockiego, zamordowanej na polecenie przeciwnego małzeństwu teścia, wojewody wołyńskiego. Jednak fakty historyczne potraktowane zostały z charakterystyczną dla powieści poetyckiej swobodą: czas akcji przesunięto na wiek XVII, a miejsce przeniesiono z Wołynia na Ukrainę. Składający się z dwóch pieśni poemat utrzymany jest w nastroju bajronowskiego pesymizmu. Już w dedykacji adresowanej do Juliana Niemcewicza czytamy, że dzieło tworzą obrazy ciemną farbą nakreślone. Typowa dla gatunku jest także atmosfera grozy i tajemniczość, co osiągnięte zostaje przez brak chronologicznej ciągłości zdarzeń i umieszczenie ich na tle pejzażu stepowego. Pierwsze wersy poematu doskonale oddają nastrój właściwy całemu utworowi:

         Ej! ty na szybkim koniu gdzie pędzisz kozacze?
         Czy zoczył zająca, co na stepie skacze?
         Czy rozigrawszy myśli, chcesz użyć swobody
         I z wiatrem ukraińskim puścić się w zawody?

Również postaci są zróżnicowane charakterologicznie, ponieważ wyznacznikiem powieści poetyckiej była dbałość o psychologiczną prawdę. Wacław to typowy bohater bajroniczny, manifestujący skrajny indiwidualizm, skłócony ze światem, w akcie zemsty nie zawacha się dokonać ojcobójstwa. Maria, głęboko przeżywająca brak akceptacji ze strony teścia, jest zrezygnowana i przygaszona. Miecznik natomiast, choć pełen sarmackiej krzepy, bardzo przeżywa nieszczęście córki. Zróżnicowanie to przekłada się także na warstwę językową. Charakterystyczne dla powieści poetyckiej jest również współistnienie planów: ziemskiego i metafizycznego. Przedstawicielami tego drugiego są: Maski, dokonujące zbrodni i Pacholę, którę ujawnia Wacławowi jej okolicznosci. Powieść poetycka stała się wyrazem światopoglądowej transformacji. Odrzuciwszy zasady wierności historycznej i obyczajowej, miała przedstawiać odczucia ludzi swego stulecia. Choć sam malczewski nie doczekał tych czasów, MARIA została doceniania przez krytykę już w 1828 r., zaraz też zyskała ogromną popularność, stanowiąc żródło literackich nawiązań i stając się kopalnią motywów dla różnych dziedzin sztuki.

                                                                                        J.K.

--Mrug 17:02, 6 lis 2006 (CET)