Biblioteka Miejska w Grudziądzu
Z Wikipedii
Biblioteka Miejska w Grudziądzu - obecnie Biblioteka Miejska im. Wiktora Kulerskiego przy ul. Legionów 28.
Najstarsza wiadomość o bibliotece w Grudziądzu pochodzi z inwentarza zamku krzyżackiego, gdzie w 1413 r. wzmiankowano 3 kodeksy niemieckie służące głośnej lekturze podczas wspólnych posiłków, nie licząc ksiąg łacińskich i liturgicznych. Znaczny wzrost czytelnictwa nastąpił wraz z rozwojem druku w okresie nowożytnym, chociaż - niestety - niewiele konkretnego da się powiedzieć o miejscowych księgozbiorach klasztornych, szkolnych i prywatnych w czasach I Rzeczypospolitej. W XIX w. istniały w mieście liczne księgozbiory, np. szkolne, działały wypożyczalnie i czytelnie nowości przy większych księgarniach, nie powstała jednak biblioteka o charakterze centralnym. W 1901 r. miasto otrzymało znaczną kwotę z zapisu w testamencie Gustava Roethego z Berlina, byłego wydawcy poczytnej grudziądzkiej gazety Der Gesellige, z przeznaczeniem na budowę siedziby muzeum. Dzięki temu, z poparciem władz prowincjonalnych w Gdańsku i ministerialnych w Berlinie, które przyznały dalsze dotacje oraz dzięki darowiznom prywatnym, w latach 1909-1911 przy ul. Legionów wzniesiono budynek mieszczący pod jednym dachem 3 placówki kulturalne: muzeum (odgrywające główną rolę), bibliotekę (niem. Stadtbibliothek Graudenz) i archiwum miejskie, oddane do użytku w 1912 r. Powstała elegancka, piętrowa willa w ogrodzie, utrzymana w modernistycznej odmianie klasycystycznego baroku, z wysokim mansardowym dachem i z ozdobnym portalem. Księgozbiór miał charakter niemiecki. Po powrocie Grudziądza do Polski od 1921 r. biblioteka i muzeum podlegały Towarzystwu Czytelni Ludowych, które już wcześniej prowadziło działalność w mieście od 15 października 1913 r. w gmachu "Bazaru". W 1939 r. liczyła 35 tysięcy woluminów i posiadała 2 filie. Ponadto, w latach 1921-1933 w gmachu głównym mieściła się Pomorska Szkoła Sztuk Pięknych prowadzona przez prof. Wacława Szczeblewskiego, później przeniesiona do Gdyni oraz - pod kierunkiem honorowego kustosza muzeum, ks. dr. Władysława Łęgi - działało Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Podczas okupacji gmach przejęła niemiecka Książnica Miejska (niem. Stadtbücherei Graudenz) i ogromna większość polskich zbiorów została natychmiast z premedytacją zniszczona. Z kolei budynek został zdewastowany a księgozbiór niemiecki poniósł znaczne straty podczas walk toczonych o miasto w 1945 r. Biblioteka Miejska wznowiła działalność 20 maja 1946 r., jej pierwszym powojennym dyrektorem została Helena Minkiewicz. Po roku zbiory liczyły 1436 książek polskich, z których korzystało 1201 czytelników. W 1949 r. powstała pierwsza filia biblioteczna, później kolejne. W 1956 r. muzeum otrzymało nową siedzibę i biblioteka stała się głównym gospodarzem gmachu przy ul. Legionów, który dzieliła z Biblioteką Powiatową i Powiatowym Archiwum Państwowym. Tu też miał siedzibę oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego. W latach 1972-2007 dyrektorem była Karola Skowrońska. Od czasu gruntownego remontu w latach 1973-1975, gmach służy wyłącznie celom bibliotecznym, chociaż siedzibę miały tu również Grudziądzkie Towarzystwo Kultury i Fundacja na Rzecz Tradycji Jazdy Polskiej. Do 1990 r. podlegały jej również inne biblioteki w rejonie Grudziądza. W 1996 r. otrzymała imię Wiktora Kulerskiego. W Bibliotece Głównej mieści się wypożyczalnia książek, czytelnia czasopism, dział dziecięcy, czytelnia naukowa, a także gabinet zbiorów regionalnych im. Adama Wolnikowskiego. Zbiory liczą ponad 250 tysięcy woluminów (w tym kilkaset starodruków i unikatowe druki grudziądzkie XIX-XX w.), z których korzysta ponad 20 tysięcy stałych czytelników. Spośród 10 filii wymienić należy bibliotekę pedagogiczną, szpitalną i Ośrodek Czytelnictwa Niepełnosprawnych. Organizowane są wystawy, konkursy i prelekcje, prowadzona jest własna działalność wydawnicza.
[edytuj] Bibliografia
- Eugenia Sławińska, Życie kulturalno-literackie Grudziądza w latach 1918-1939, Gdańsk, Ossolineum, 1980, ISBN 83-04-00662-6
- Eugeniusz Chmielewski, Gmach biblioteki miejskiej, "Kalendarz Grudziądzki", ISSN 1427-700X, [t.] 6, 2002, s. 95-97
- Karola Skowrońska, Jubileusz biblioteki, "Kalendarz Grudziądzki", ISSN 1427-700X, [t.] 6, 2002, s. 147-150
