Broń czarnoprochowa
Z Wikipedii
Broń czarnoprochowa - rodzaj broni palnej w której wystrzelenie pocisku jest efektem gwałtownego spalania czarnego prochu. Dziś taką broń w użyciu bojowym prawie zupełnie zastąpiła broń, w której spalane są różnego rodzaju prochy bezdymne, tzw. nitro.
Bronią czarnoprochową są wszelkiego rodzaju działa i broń ręczna produkowane do końca XIX wieku (a także ich późniejsze repliki), gdyż w tym wieku wynaleziono inne materiały miotające poza prochem czarnym, z reguły znacznie skuteczniejsze i nie wytwarzające dymu (prochy bezdymne). Broń czarnoprochowa była najczęściej ładowana odprzodowo, tj. od strony lufy, osobno prochem i pociskiem, ewentualnie wieloma pociskami, różnymi elementami uszczelniającymi takimi jak przybitki, flejtuchy. Istnieją też liczne przykłady broni czarnoprochowej odtylcowej, np. niemiecki model 1842, tzw. karabin Dreysego. W późnej broni czarnoprochowej często stosowano amunicję scaloną, bocznego bądź centralnego zapłonu, w papierowych gilzach lub łuskach.
W działach i wczesnej ręcznej broni palnej, np. rusznicach, samopałach, proch zapalał tlący się lont umieszczony w otworze w lufie w miejscu, gdzie znajdował się ładunek. Od XV wieku w broni ręcznej wykorzystywano różne typu mechanizmu odpalajacego ładunek za pociągnięciem spustu - zamki: lontowy, kołowy, skałkowy, kapiszonowy, iglicowy(używany w broni na amunicję scaloną, najczęściej w 2. poł. XIX wieku), występujące w licznych wariacjach. Większość egzemplarzy broni czarnoprochowej odprzodowej miała lufę gładką, ze względu na trudności techniczne wykonania gwintu, a także przede wszystkim kłopotliwe ładowanie broni gwintowanej od przodu, kiedy pocisk trzeba było przepchnąć przez całą lufą, uważając jednocześnie aby go nie odkształcić. Istniały jednak egzemplarze gwintowane, przeznaczone szczególnie do polowania, dla strzelców wyborowych itp. W późniejszej broni odtylcowej lufę najczęściej gwintowano, w ten sposób znacznie zwiększając jej celność. W broni ręcznej przeznaczonej do strzelania śrutem - niektórych strzelbach myliwskich, garłaczach, a także w kartaczach, gwintu nigdy nie stosowano. Broń czarnoprochowa może być przeznaczona do strzelania zarówno kulami, pociskami niekulistymi(tylko gwintowana), jak i śrutem.
Współcześnie broń czarnoprochowa jest rzadko używana do polowania, głównie w USA, gdzie prawo co do używania różnych rodzajów broni jest wyjątkowo liberalne, a także przez różnego rodzaju grupy odtwarzające dawne tradycje militarne, pasjonatów. W Polsce posiadanie broni czarnoprochowej wyprodukowanej przed 1850 r. lub jej repliki, a także pocisków i czarnego prochu, jest legalne i nie jest konieczna w tym wypadku żadna czynność prawna, jak rejestracja, uzyskanie zezwolenia itp., na mocy znowelizowanej w 2004 r. ustawy o broni i amunicji. W tym wypadku strzelanie jest dozwolone wyłącznie na odpowiednio przygotowanej strzelnicy, nie wolno też nosić nabitej broni w miejscach publicznych.
Źródło: Grzegorz Nowak, "Strzelanie z broni odprzodowej"
