Cúchulainn
Z Wikipedii
Cúchulainn (czasem też Cú Chulainn) to wojownik, bohater z mitologii irlandzkiej, śmiertelnik często czczony przez Irlandczyków. Według jednego mitu, opowieści o Cúchulainnie pozostawały w całkowitym zapomnieniu, aż w siódmym wieku przywrócił je do życia bard o imieniu Sechan Torpeist.
Ojcem Cúchulainna był albo Lugh, albo Sualtam. Wiele spośród opowieści o nim można znaleźć w pisanej prozą opowieści epickiej Táin Bó Cuailnge (Pędzenie Bydła w Cooley, ang. The Cattle Raid of Cooley), stanowiącej tekst książki Lebor na hUidre (Księga z Dun Cow, ang. Book of the Dun Cow) i średniowiecznej Żółtej Księgi Lecan (ang. Yellow Book of Lecan).
Niewykluczone, że jego pierwowzorem było jakieś bóstwo solarne. Jego magiczna włócznia nazywała się Gae Bulg.
Zgodnie z Compert Culainn, Cúchulainn dostał po urodzeniu imię Sétanta. Jego matką była Dechtere, a ojcem Lugh, Sualtam albo jętka. Zmienił imię po tym, gdy przez przypadek, nieostrożnie obchodząc się sliotar, zabił należącego do kowala o imieniu Culann psa stróżującego. Cúchulainn zajął miejsce psa i pilnował przełęczy w Ulsterze; jego imię oznacza Pies (irl. cú) Culanna.
O przygodach Cúchulainna opowiadają mity zwane cyklem ulsterskim
Spis treści |
[edytuj] Ojciec Cúchulainna
Istnieją trzy wersje pochodzenia Cúchulainna:
- Dechtere połknęła jętkę; zaszła przez to w ciążę, poczęła i urodziła Cúchulainna,
- jego ojcem był Sualtam,
- jego ojcem był Lugh; jego dusza spłodziła Cúchulainna; Dechtere zwymiotowała go (zamiast urodzić), powołując go do życia i jednocześnie zachowując dziewictwo.
[edytuj] Scathach i Fergus
Wojownicza bogini Scathach uczyła Cúchulainna sztuki walki na Wyspie Cienia (ang. Isle of Shadow). Został przywódcą Czerwonej Gałęzi (ang. Red Branch). Fergus, który również był jego nauczycielem, został jego ojcem zastępczym.
[edytuj] Ukochane
Miał wiele narzeczonych, w tym: Aife, Emer oraz 'kobietę elfów' o imieniu Fand. Aife urodziła mu jego jedynego syna, któremu nadali imię Connla.
[edytuj] Fand
Fand była małżonką Manannana, który ją porzucił. Została napadnięta przez trzech Fomorian, walczących o władzę nad Morzem Irlandzkim. Cúchulainn zgodził się jej bronić, ale pod warunkiem, że ona wyjdzie za niego. Zgodziła się (choć niechętnie), jednak gdy się spotkali, zakochali się w sobie nawzajem.
Manannan wiedział, że ich związek jest skazany na porażkę, bo Cúchulainn był śmiertelnikiem a Fand z rodu elfowego. Obecność Cúchulainna mogłaby zniszczyć elfy; Manannam wymazał Fand z pamięci Cúchulainna, a jego – z jej.
[edytuj] Emer
Emer zgodziła się spędzić noc z Cúchulainnem, o ile wykona on wiele trudnych zadań. Uważała, że skoro jest bardzo piękna, to jest tego warta. Cúchulainn przystał na jej warunki.
[edytuj] Aife i Connla
Cúchulainn otrzymał swoją włócznię zwaną Gae Bulg od Aife z Alby. Niechcący zabił nią swojego syna, Connla.
[edytuj] Cúchulainn w Walce
W bitwie, Cúchulainn był praktycznie niepokonany dzięki swojej włóczni, która śpiewała żądając krwi wrogów, oraz poprzez swój szał bojowy. Ten szał powodował, że skóra wywracała mu się na lewą stronę, oczy cofały się w głąb jego czaszki, a włosy się jeżyły, zaś na ich koniuszkach pojawiały się krople krwi. W tym przeraźliwym stanie, atakował kogo popadnie. Opis tego spazmu przemiany został zilustrowany w wydanym przez 2000 AD komiksie zatytułowanym Slaine, na przykładzie głównego bohatera (który go przechodzi).
[edytuj] Śmierć bohatera
Mieszczący się w Dublinie, na zewnątrz Powszechnego Urzędu Pocztowego posąg Cúchulainna ilustruje jego zgon. Bohater, całkiem sam, powstrzymał wrogie wojska królowej Maeve z Connachty podczas Wojny o Brązowego Byka. Jego ludzie w tym czasie spali. Cúchulainn przywiązał się do drzewa, aby móc ustać. Maeve przekonała jego najlepszego przyjaciela Ferdiada, aby go zdradził i walczył przeciw niemu po jej stronie. Ferdiad został zabity w walce przy pomocy Gae Bulg. Inna wersja tej historii mówi, iż Cúchulainn zginął pewien czas po Bitwie o Brązowego Byka po tym, jak rzucił swoją włócznią Gae Bulg w prześmiewcę i umarł bez niej.
W obu wersjach, los bohatera - co jest typowe dla mitów celtyckich - został przypieczętowany gdy złamał on ciążącą nad nim geasa. W przypadku Cúchulainna, geasa obejmowała zarówno obowiązek przyjęcia każdego zaoferowanego mu posiłku, jak i zakaz spożywania psiego mięsa. Wrogowie zmusili go do złamania jednego z tych nakazów składając mu zwykłą ofertę spożycia psiego mięsa. W ten sposób, Cúchulainn został osłabiony duchowo przed walką, w której spotkała go śmierć.
[edytuj] Bibliografia
- The Tain, translated by Thomas Kinsella from the Táin Bó Cuailnge, Oxford University Press, 1969; ISBN 0-19-281090-1
- Simon James The World of the Celts, Thames and Hudson Ltd, Londyn 1993; ISBN 0-500-05067-8
