Ciąg wektorowany
Z Wikipedii
Ciąg wektorowany – rozwiązanie konstrukcyjne pozwalające na zmianę (w pewnym zakresie) kierunku wektora siły ciągu silnika odrzutowego i rakietowego względem własnej osi podłużnej. Kierowanie wektorem ciągu uzyskuje się przez zmianę kąta pomiędzy osiami symetrii dyszy wylotowej a pozostałej części silnika. Zmianę ustawienia kierunku dyszy lub tylko jej elementów wykonują siłowniki. Próby zbudowania samolotu z ciągiem wektorowanym, w którym do uzyskania zmiany kierunku wektora ciągu porusza się całym silnikiem nie wyszły poza fazy badań eksperymentalnych.
Samoloty wyposażone w silniki z wektorowanym ciągiem odznaczają się podwyższoną manewrowością przez co mogą wykonywać figury akrobacyjne wymagające dużej zwrotności, jak np. tzw. "kobra", mają też możliwość wykonywania skróconych lub całkowicie pionowych startów i lądowań (VTOL i STOL).
Odmiana silników z wektorowanym ciągiem (Rolls-Royce Bristol Pegasus 101) używana jest w brytyjskim samolocie Harrier będącym pierwszym samolotem wyposażonym w to rozwiązanie. Wektorowanie ciągu polega w tym przypadku na obrocie całych dysz silnika (samolot posiada jeden silnik z kilkoma dyszami). Dzięki temu Harier ma możliwość wykonywania lotu charakterystycznego dla śmigłowców: zawisu, przemieszczeń bocznych a także lotu do tyłu.
Innym przykładem statku powietrznego wykorzystującym ciąg wektorowany jest amerykański V-22 Osprey. Jest to statek powietrzny posiadający na końcach nieruchomych skrzydeł silniki, które mają możliwość wykonywania obrotu dookoła osi łączącej oba silniki.
Wektorowanie ciągu stosowane jest w także w śmigłowcach i w tym przypadku jest związane ze specyfiką tych statków powietrznych. Wektorowanie ciągu uzyskuje się w tu poprzez sterowanie – pochylanie i przechylanie - wirnikiem nośnym. Zmienny wektor ciągu został tez po raz pierwszy zastosowany także w silnikach rakietowych - we wchodzącym w skład amerykańskiego systemu antybalistycznego Ballistic Missile Defense - pocisku Kinetic Energy Interceptor (KEI), w którym każdy z trzech stopni napędowych dysponuje własnym systemem wektorowania ciągu.
[edytuj] Lista samolotów z ciągiem wektorowanym
- Boeing V-22 Osprey (turbośmigłowy)
- Eurofighter Typhoon
- General Dynamics F-16 MATV
- Hawker Siddeley Harrier
- NASA Dryden F-15 ACTIVE
- Lockheed F-22 Raptor
- Lockheed F-35 Lightning II
- McDonnell Douglas/British Aerospace AV-8B Harrier II
- McDonnell Douglas F-18 HARV
- McDonnell Douglas X-36
- Mikoyan-Gurevich MiG-35 MFI
- Moller Skycar
- Rockwell-MBB X-31
- Suhoj Su-30 (w wersji MKI)
- Suhoj Su-37
- X-44 MANTA
