Ciupaga
Z Wikipedii
Ciupaga - laska[1] w formie siekierki o lekkim żeleźcu i wydłużonym stylisku. Posiada mocno okute żeleźce, czasem z "wąsami", pozwalające na podniesienie się np. w czasie wspinaczki albo zadnie ciosu. Ciupaga jest nieco podobna do czekanu, który jest kategoryzowany jako drzewcowa biała broń obuchowo-sieczna.
Ciupagi górali podhalańskich charakteryzują się żeleźcem silnie zwężonym od strony obsady i również zwężającym się ku dołowi styliskiem.
Ciupagi huculskie posiadają żelce krótsze, bardziej zwarte, bez tak mocnego zwężenia, styliska natomiast mają zwykle jednakowy obwód na całej długości.
Oba typy ciupag bywają często zdobione, zarówno okuciami trzonka, jak i ornamentami na ostrzu (zwykle kutymi lub grawerowanymi).
Ciupaga stanowi element męskich strojów góralskich, zwłaszcza stroju podhalańskiego. Jest także ważnym elementem choreograficznym góralskich tańców ludowych.
Stylizowane cztery ciupagi, ułożone w kształcie swastyki były w okresie II Rzeczypospolitej elementami odznak pułkowych większości polskich jednostek piechoty górskiej.
Popularne ciupagi dla turystów, wykonane całkowicie z drewna, nie nadają się do turystyki górskiej. Ciupagi były też używane przez zbójników, np. Janosika, Ondraszka.
Ciupaga była także używana jako broń, walczono nią wręcz i rzucano na odległość, np. do zwierzyny. Ciupagi obecnie można zakupić w sklepach z rękodziełem ludowym takich jak Cepelia na terenie całej Polski. Głównym obszarem występowania tego wyrobu to obszary górskie na których to najczęściej sprzedaje się w sklepach pamiątkarskich, kramach, itp. różnego rodzaju ciupagi.
[edytuj] Tradycja
Dawnymi czasy ciupage dział ojciec synu co by twardo w drewo wrosła, pisane w ksiedze ksiądza Jędzreja. A psiał tak: Laska drewniana krzemieniem nasadzana; który krzemień zasadzali za skóre drzewa na pniu stojącego; gdy już dobrze wrósł krzemień w drzewo, dopiero go spuszczali i lasko robili.
