Człowiek jest miarą wszechrzeczy

Z Wikipedii

Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy (gr. πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος panton chrematon metron anthropos) – istniejących, że istnieją, i nie istniejących, że nie istnieją. Słowa te, przypisywane Protagorasowi z Abdery, związane są z jego poglądami dotyczącymi teorii poznania. Anthropos metron (człowiek miara) oznacza dla Protagorasa, że każdy człowiek jest sam dla siebie kryterium prawdy – wszystkie doznania zmysłowe i przeświadczenia danej osoby są dla niej prawdziwe. Ponieważ jednak ludzie się różnią, to pojęcie prawdy w znaczeniu obiektywnym nie ma sensu. Oznaczałoby to całkowity relatywizm sądów – myśl tę za Protagorasem podjęli sceptycy.

Pogląd Protagorasa atakowali Demokryt z Abdery i Platon – jeżeli każdy człowiek ma rację, to rację ma również ten, kto zaprzeczy tezie Protagorasa. Albo zdanie Protagorasa jest obiektywną prawdą (i przeczy sobie), albo nie mówi nic, bo jest "prawdą subiektywną", a o istnieniu takich "prawd" wiemy od dawna.

Zauważmy wreszcie, że pierwszej części zdania łatwo nadać wydźwięk inny niż ma zdanie pełne, zwłaszcza, jeśli nie wiadomo nic o sensie, jaki nadawał mu Protagoras. Przykładowa interpretacja w duchu humanizmu mogłaby brzmieć następująco: wszystko, czego się podejmujemy powinno mieć na celu dobro drugiego człowieka (ew. "ludzkości") i ilość uczynionego dobra jest wartością naszych działań.

Zobacz też: przegląd zagadnień z zakresu filozofii.