Człowiek zboczeniec
Z Wikipedii
Człowiek zboczeniec – jedna z kategorii typologicznych osobowości społecznej Floriana Znanieckiego przedstawiona w jego pracy Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości.
W koncepcji Znanieckiego wyróżnione zostały w tej kategorii dwa podtypy: zboczeniec nadnormalny i zboczeniec podnormalny. Oba te typy wyłamywały się z kategorii typologicznej, do której zaliczył ludzi zabawy, ludzi pracy i ludzi dobrze wychowanych. Te kategorie osób określił jako ludzi normalnych, czyli przystosowanych do cywilizacji, w jakich żyli. Przystosowanie to polegało na działaniu zgodnie z normami oraz na zachowaniach względem innych osób żyjących w tym samym środowisku społecznym kształtujących się w sposób normatywnie uporządkowany.
W przypadku osób odchylających się od normalności wyróżnił podnormalność, czyli odchylenie w dół, polegające na braku umiejętności przystosowania się do panujących systemów kulturowych lub niechęci do przystosowania się oraz nadnormalność, czyli odchylenie w górę, polegające na takim wczuciu się w przypisaną jednostce rolę, że wykonuje ona ją lepiej, niż wymaga tego wzór osobowy.
Oba typy ludzi zboczeńców w całej ich biografii odchylają się od przyjętych w środowisku norm, buntując się przeciwko nim oraz przeciw narzucanym im funkcjom społecznym we wszystkich kręgach społecznych w jakich się znajdują. W tej formie buntu, zboczeniec podnormalny odrzuca tylko dany porządek normatywny, próbując się spod niego wyłamywać, natomiast zboczeniec nadnormalny poprzez swoje działania stara się zmieniać istniejący porządek. Skłonność do buntowania się przeciwko porządkowi u obu tych typów jest stałą predyspozycją w ich biografiach.
W biografiach zboczeńców nadnormalnych Znaniecki zauważył, iż wcześnie stykali się oni z innymi kręgami kulturowymi, do których nie mogli przynależeć, oraz że wywierali na nich wpływ inni zboczeńcy nadnormalni. Cechą charakterystyczną tego podtypu jest to, że podejmuje on działania na własną rękę, wytyczając sobie cel i w czasie jego realizacji uczy się wykorzystywać odpowiednie środki dla jego realizacji. Często tego typu osoby stają się wybitne, ponadprzeciętne, dzięki uporczywemu samorozwojowi. Odstępstwo od normalności jest tu też czynnikiem determinującym potencjał twórczy tego typu osób. Ich osobowość ogniskuje się wokół zadania jakie sobie postawili, przez co niejednokrotnie reprezentują oni fanatyzm ideowy.
Do zboczeńców nadnormalnych Znaniecki zaliczył m.in. Sokratesa, Józefa Piłsudskiego, Adama Mickiewicza czy Mussoliniego.
