Wikipedysta:Czerwony Towarzysz/brudnopis3
Z Wikipedii
[edytuj] Życie rodzinne i edukacja
W środowisku małomiasteczkowym, jakim bez wątpienia był Szydłowiec, obowiązywał tradycyjny model rodziny. Obowiązkiem i honorem każdego Żyda było ożenić się i być ojcem, każdej Żydówki wyjść za mąż i być matką. Na podstawie księgowości Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Szydłowcu należy wnioskować, że przeciętna żydowska rodzina w Szydłowcu składała się z pięciu osób (np. w 1928 r. na ok. 6100 członków gminy w wykazie płatników figurowało 1184 osby)[1]. W tej społeczności, zwłaszcza wśród chasydów, brak potomstwa oznaczał brak Bożego błogosławieństwa[2]. Przeważał również pogląd o wyjściu za mąż jako najważniejszy obowiązek kobiety. Przy okazji rodzinnych uroczystości życzono rodzicom rychłego wyjścia za mąż córek.
Prawo religijne miało wielki wpływ na życie rodzinne Żydów. Od narodzin do śmierci rytuał uświęcał każdy moment ich życia. Tradycja nakazywała aby dzieci wychowywać w szacunku do rodziców, starszych i uczonych. Już żydowska modlitwa poranna przeznaczona dla dzieci (Mode ani) brzmiała: "będę robił, co tata każe i co mama każe i co każą mi dobrego zrobić wszyscy ludzie dobrzy i pobożni"[3]. Tak rodzice i wychowawcy wprowadzali stopniowo każde dziecko w życie społeczne oparte na zasadach religii. Nowonarodzeni chłopcy byli (i są do dziś) wprowadzani do wspólnoty przez obrzęd obrzezania, którego dokonywał, w ósmym dniu po narodzinach, mohel[4].
Edukacja dzieci żydowskich zaczynała się od piątego roku życia. chłopcy uczęszczali do chederu, a dziewczęta do Bet-Jakow. Uczono się tam praw i zasad religijnych oraz historii Izraela i Żydów. Nauka ta trwała siedem lat. Odkąd dzieci te rozpoczęły obowiązkową naukę w szkole powszechnej nauki w szkołach religijnych odbywały się po południu. W okresie międzywojennym zaobserwowano coraz większy udział młodzieży żydowskiej w szkołach państwowych. Wiązała się z tym zmiana obyczajów i przyzwyczajeń młodego pokolenia. Procesy te obejmowały zazwyczaj niewielką grupę młodzieży uczącej się w szkołach średnich i wyższych.
[edytuj] Gmina żydowska w Szydłowcu
Gminy żydowskie w II Rzeczpospolitej dzieliły się na tzw. wielkie (liczba członków pow. 5000) i mniejsze[5]. Tutejsza gmina należała do wielkich. Na czele gminy przez cały okres międzywojenny stał rabin Chaim Rabinowicz. Dodatkowo gmina była kierowana przez zarząd i radę. Rada Gminy Żydowskiej była instytucją ustawodawczą i kontrolującą, a Zarząd wykonawczą - analogicznie do struktur stowarzyszeń. Kadencja zarówno zarządu jak i rady trwała od 2 do 3 lat. W latach 20. w Zarządzie zasiadał prezes Abram Mosze Cytryn, wiceprezes Rachmil Chaim Bliżyński oraz Hersz Nachman Blatman, Aron Liberbaum, Wigdor Anilewicz i P. M. Herszfeld[6]. Kolejne wybory (1934 r.) zwyciężyła Aguda[7]. Ostatnie wybory do rady i zarządu gminy przeprowadzone były w 1936 r.Wtedy to syjoniści zdobyli 60% miejsc w obu organach i w obydwu wygrali z ortodoksami 20 punktami procentowymi. W latach 1938-1939 prezesem zarządu był syjonista Abram Redlich, a przewodniczącym rady Mejlich Wólfowicz z Agudy[8]. Jakiekolwiek dane z lat 30. na temat składów rad i zarządów nie są znane, ponieważ zaginęły[9].
Głównym źródłem dochodów gminy była składka członkowska oraz świadczenia religijne (rytualny ubój, śluby, pogrzeby, obrzezanie). Zdarzały się również darowizny. Z tych pieniędzy gmina opłacała rabina (Chaim Rabinowicz) i podrabina (L. Ch. Judman), szochetów (Mordka Bocian, Mordka Erlichman, Abram Geberman, Chaim Rotsztajn i Chaim Wajnman), kantora (Izaak Weltfrajd), mełameda, sofera (Moszek Wajcman) i szamesa[10]. Duże kosztay pochłaniało utrzymanie budynków należących do gminy: bóżnicy, synagogi, szkół (chederów, bet-jakow), ambulatorium i mykwy
