Detektory fal grawitacyjnych
Z Wikipedii
Detektor fal grawitacyjnych to eksperyment mający na celu wykrycie i zbadanie własności fal grawitacyjnych – znikomo małych zaburzeń czasoprzestrzeni, których istnienie przewidywane jest przez ogólną teorię względności Einsteina.
Detektory fal grawitacyjnych budowane są od lat sześćdziesiątych XX wieku. Dotychczas żaden nie zaobserwował jeszcze sygnału, ale szybko rozwijające się technologie przybliżają moment powstania astronomii „grawitacyjnej”.
Pierwsza generacja detektorów fal grawitacyjnych powstała wg. projektu i z inicjatywy Josepha Webera z University of Maryland. Kiedy Weber zaczynał swoje eksperymenty, wielu naukowców nie miało przekonania co do istnienia fal grawitacyjnych, a szczególnie możliwości ich detekcji.
Metoda Webera polegała na zawieszeniu masywnego cylindra o wadze około 1 tony, w próżni, odizolowania go jak najlepiej od wpływu otoczenia i badaniu pojawiających się wibracji. W celu wyeliminowania przypadkowych zaburzeń stosowano dwa cylindry, umieszczone w różnych, odległych od siebie laboratoriach i jako sygnał rozważano przypadki, kiedy oba cylindry wykazywały drgania. W 1969 roku Weber doniósł o wykryciu fal grawitacyjnych, ale wykrywane oscylacje wydawały się dużo za silne jak na pochodzące od fal grawitacyjnych, i obecnie wiadomo, że wynikały one z niedostatecznej eliminacji efektów otoczenia.
Kolejne detektory budowane aż do wczesnych lat dziewięćdziesiątych opierały się na tej samej zasadzie, ale już były dodatkowo chłodzone ciem helem w celu wyeliminowania szumów termicznych.
Trzecia generacja detektorów zaczęła wykorzystywać technikę interferometrii. Używano dwóch wiązek laserowych wysyłanych wzdłuż dwóch ramion interferometru. Zmiana w interferencji powracających po odbiciu od luster wiązek zawierała informację o zmianie długości ramion interferometru w wyniku przejścia fali grawitacyjnej.
Obecnie działające i budowane detektory fal grawitacyjnych to interferometry.
Spodziewana detekcja otworzy przed astronomia nowe możliwości badania odległych obiektów, na przykład badanie wnętrza gwiazd neutronowych, zjawiska zlewania się czarnych dziur, a także obserwacji procesów zachodzących przed epoką rekombinacji wodoru, co będzie miało ogromne znaczenia dla kosmologii.
[edytuj] Działające detektory fal grawitacyjnych
Wszystkie obecnie działające detektory to detektory naziemne:
- LIGO,
- GEO 600,
- VIRGO,
- TAMA 300,
- MiniGrail
[edytuj] Planowane detektory fal grawitacyjnych
- detektory naziemne:
- AIGO,
- LCGT
- detektory satelitarne
- LISA,
- BBO
