Dobra publiczne

Z Wikipedii

Dobra publiczne to dobra, które mogą być konsumowane jednocześnie przez wielu konsumentów, bez uszczerbku dla żadnego z nich.

W szerszej definicji dobra publiczne obejmują także tzw. dobra klubowe i wspólne zasoby. W węższej definicji dobra publicznie nie obejmują dóbr klubowych i społecznych i określa się je niekiedy 'czystymi dobrami publicznymi'.

Przykładem dóbr publicznych mogą być np.: obrona narodowa, twórczość naukowa, program komputerowy.

Specyficznym rodzajem dobra publicznego są dobra społeczne. Są to dobra publiczne, które mogłyby być dobrami prywatnymi, ale z różnych powodów (zwykle na skutek prowadzonej przez władze publiczne polityki społecznej) są dostępne dla każdego obywatela i finansowane z funduszy publicznych (np.: w Polsce oświata, opieka zdrowotna).

Pojęciem przeciwnym do dóbr publicznych są dobra prywatne. Dobrem prywatnym jest np. chleb, samochód, są to dobra, których konsumpcja dostępna jest tylko dla osób posiadających własne środki finansowe na ich zakup.

Klasyczny podział dóbr		Możliwość wyłączenia z konsumpcji
Klasyczny podział dóbr		TAK	NIE
Konkurencyjność w konsumpcji	TAK	dobra prywatne: żywność, ubrania, komputery	wspólne zasoby: środowisko naturalne
Konkurencyjność w konsumpcji	NIE	dobra klubowe: szkoły prywatne, teatry, kina, kluby	dobra publiczne: obrona narodowa, policja, straż pożarna

Dobrami publicznymi nazywamy:

a) według kryterium odpłatności (ekonomicznego) są to te dobra, które są finansowane przez budżet państwa, budżety samorządowe i inne fundusze publiczne. W takim ujęciu dobra publiczne tworzą konsumpcję zbiorową społeczeństwa, która jest finansowana z funduszy publicznych. Dla odbiorców dóbr publicznych oznacza to, że są one dostarczane bezpłatnie lub za częściową odpłatnością.

b) według kryterium użyteczności (kryterium społecznego), jest to dobro, w dostępie do którego rywalizacja obywateli nie istnieje w tym sensie, że fakt korzystania jednego człowieka z danego dobra nie uniemożliwia korzystania z tego samego dobra przez innego człowieka. Przykładem mogą być parki publiczne, jeziora, drogi publiczne itp.