Dyskusja:Drozdowo (województwo podlaskie)
Z Wikipedii
[edytuj] =przeniesiono z artykułu do obróbki i wstawienia do artykułu
DROZDOWO Miejscowość położona w dolinie Narwi, ok. 10 km od Łomży, na terenie Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi.
Historia Drozdowa Ziemie nad Narwią i jej dopływami były zasiedlone od tysięcy lat. W pradolinie Narwi, na licznych wydmach, tarasach, na jej skarpie i nad brzegami innych rzek i rzeczek znaleziono ślady osadnictwa. W 1862 r. odkryto w Piątnicy grób skrzynkowy, który zawierał siedem ludzkich szkieletów. Kolejne groby, sprzed 4.5 tysiąca lat, odsłonięto w 1906 r. w Drozdowie. Przy zmarłych znajdowały się narzędzia z krzemienia. Wraz z uformowaniem się Słowian a następnie powstaniem państwa polskiego tereny ziemi łomżyńskiej znalazły się na pograniczu władztwa Piastów z ludami bałtyckimi Galindami, Jaćwingami i Litwinami. Wzdłuż Narwi biegł prastary szlak handlowy rozdzielający się na trzy drogi: do Prus wzdłuż Pisy, na Jaćwież wzdłuż Biebrzy i na Litwę przez Tykocin i Goniądz.
Najstarsze wsie nad Narwią powstały pod Łomżą i Wizną. Niewątpliwie należały do nich: Drozdowo, Krzewo, Niewodowo, Olszyny, Rakowo i Taraskowo. Z rozwojem kolonizacji powstawały parafie wiejskie. Stanisław z Zakliczewa ofiarował ziemię pod zabudowania kościelne, na cmentarz i na gospodarstwo proboszczowskie, wybudował ponadto kościół. W 1435 r. biskup płocki Stanisław Pawłowski utworzył w Drozdowie parafię pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła i św. Barbary. Książęta mazowieccy większość ziemi rozdali drobnej szlachcie, która przybywała tutaj z okolic Ciechanowa, Gostynina, Makowa, Nasielska i Zakroczymia. Drobna szlachta przenosiła się pojedynczo lub całymi rodami. Tak założono wioski: Rakowo Czachy, Wyrzyki i Żelechy w parafii Drozdowo. Książęta czynili nadania i dla zamożniejszej szlachty, która swe ziemie kolonizowała ludnością chłopską. W ten sposób wśród wsi zamieszkałych przez szlachtę powstawały wyspy ludności chłopskiej. Na omawianym terenie były to wsie: Drozdowo, Kossaki, Krzewo, Niewodowo, Olszyny, Rakowo Boginie i Truszki.
W 1417 r. książę Janusz Starszy nadał 30 włók w Drozdowie Stanisławowi z Zakliczewa herbu Modzele oraz 30 włók w Niewodowie Szymonowi z Modzel; obaj pochodzili spod Makowa. Tenże książę w 1420 r. podarował rodowi Stanisława zwanego Truskiem z Zabłonia 30 włók. W 1436 r. książę Władysław przydzielił Junoszy, sędziemu na Wyszogrodzie i Zakroczymiu, wsie książęce Rakowo i Boginie wraz z połową rzeki Narwi. Junosza sprzedał je Jałbrzykowi z Rogienic za 107 kop groszy. Wymienione darowizny znajdowały się w obrębie parafii Drozdowo.
Potomkowie Stanisława z Zakliczewa przyjęli nazwisko Drozdowskich. Ostatnim z nich był Tomasz, który zmarł w 1742 r. Poprzez małżeństwa wieś Drozdowo przeszła w posiadanie Hrehorowiczów, a następnie Burskich (1757). Antonina Burska poślubiła Franciszka Saryusza Lutosławskiego (1786), a po jego śmierci – Kazimierza Godlewskiego (1799). Wówczas nastąpił podział na Drozdowo Górne (Lutosławskich) i Drozdowo Dolne (Godlewskich, następnie Trzeszczkowskich i Chludniewiczów). Od 1866 r. do 1939 r. całą wieś posiadali Lutosławscy. Po wojnie w posiadaniu tej rodziny pozostał jedynie dwór, zwany dolnym i park.
W 1978 r. Maria Niklewiczowa z Lutosławskich sprzedała je Urzędowi Wojewódzkiemu w Łomży, zachowując sobie dożywotni pobyt w części budynku.
To ród wybitnie zasłużony dla Polski. Jego przedstawiciele aktywnie służyli polskiej kulturze i gospodarce.
Franciszek Lutosławski w 2 połowie XIX wieku zbudował w Drozdowie browar. Piwo drozdowskie znane było w całej Europie, podbiło także rynek amerykański. Uznawane było za rarytas. Wincenty Lutosławski – myśliciel, filozof, profesor uniwersytetów w Krakowie, Kazaniu, Lozannie, Genewie, Wilnie oraz wykładowca uniwersytetów amerykańskich, jeden z najbardziej znanych polskich filozofów. Opracował dotychczas obowiązującą chronologię dzieł Platona. ks. Kazimierz Lutosławski pionier skautingu polskiego i twórca krzyża harcerskiego. Marian Lutosławski – inżynier elektrotechnik, który pierwszy w Polsce zastosował elementy żelbetowe m.im w moście Poniatowskiego w Warszawie. Witold Lutosławski – wybitny kompozytor XX wiek, jeden z twórców - klasyk polifonii. Komponował także mniejsze utwory muzyczne m.in. pieśni do poezji Kazimiery Iłłakowiczówny, miniatury oparte na muzyce ludowej oraz pod pseudonimem Derwid piosenki popularne.
W dworze w Drozdowie częstym gościem był Roman Dmowski, tu zmarł 2 stycznia 1939 roku.
ZABYTKI W DROZDOWIE
KOŚCIÓŁ. Drewniany kościół ufundowany przez Stanisława z Zakliczewa spłonął w 1737 r. W następnym roku na jego fundamentach wzniesiono kolejną drewnianą świątynię, którą w 1818 r. również strawił pożar. Pobudowano wówczas prowizoryczną kaplicę. W 1868 r. kolejny pożar zniszczył kaplicę i stojącą obok niej dzwonnicę, liczącą 433 lata. W 1868 r. założono fundamenty pod nową budowlę. Dnia 4 grudnia 1878 r. w uroczystość św. Barbary poświęcono obecny kościół, projektu Witolda Lanciego.
W rozwiązaniu bryły kościoła z wysoką, smukłą dzwonnicą architekt nawiązał bezpośrednio do romańskiej architektury włoskiej, natomiast we wnętrzu wprowadził nowszy typ stropu – otwarte wiązanie dachowe. Jest to więc kościół w stylu neoromańskim. Wzniesiono go z cegły i otynkowano. Jest długi na 36 m, o szerokości 12 m, wysokości do sklepienia wynoszącej 12 m, a stojąca obok wieża wysoka jest na 24 m. Kościół posiada jedną nawę, na rzucie prostokąta, z wyodrębnionym prezbiterium, zamkniętym trójbocznie. Przy prezbiterium od strony południowej znajduje się prostokątna zakrystia, a nad nią loża otwarta arkadami. Chór muzyczny i sklepiona kruchta pod nim również zwracają się ku nawie kolistą arkadą. Okna są zamknięte półkoliście.
Ołtarz główny neorenesansowy wykonano w 1887 r. Jest on w formie arkady wspartej na parach kolumn i ujęty w bramki, na których umieszczono rzeźby świętych: Piotra i Pawła. W środkowym polu ołtarza znajduje się obraz Wniebowzięcia NMP, wykonany prawdopodobnie przez Wojciecha Gersona. Ołtarze boczne neogotyckie zbudowano około 1890 r. i w nich są obrazy z tegoż czasu: w lewym ołtarzu św. Jakuba i w zwieńczeniu św. Judy Tadeusza, w prawym ołtarzu św. Barbary i w zwieńczeniu Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
Ambona neobarokowa pochodzi z 1882 r., prospekt organowy neobarokowy z tegoż czasu, dwa konfesjonały o charakterze neoromańskim z około 1880 r., jeden komplet ławek neoromańskich z około 1880 r., drugi komplet - neobarokowych przywieziono pod koniec XIX wieku ze Stawisk, na kropielnicy widnieje 1878 rok. Parafia Drozdowo posiada piękną wieżyczkową monstrancję, wykonaną w 1588 r. Po bokach glorii znajdują się figurki stojących aniołów, powyżej - Niepokalana, w zwieńczeniu – Chrystus na krzyżu. Na sześcioramiennej stopie, z wyrytą roślinnością, umieszczono datę wykonania. W kościele są także dwa zabytkowe kielichy: późnogotycki z około 1500 r. i renesansowy z drugiej połowy XVI wieku. W latach 1974–1988 odrestaurowano kościół wewnątrz i zabezpieczono z zewnątrz, łącznie z położeniem miedzianej blachy. Uczyniono to z ofiar miejscowych parafian.
PLEBANIA. Plebanię pobudowano w 1895 r., zapewne według projektu Witolda Lanciego. Stylowe cechy neoromańskie zatarto w wyniku przebudowy w 1970 r., zamurowano wtedy wejście frontowe i usunięto neoromański portal. Wnętrzu przywrócono pierwotny dwutraktowy układ ciągów komunikacyjnych latach 1998-2000. Teren przyległy zniwelowano celem wyeksponowania budowli.
KAPLICA. W 1870 r. Franciszek Lutosławski wzniósł na cmentarzu grzebalnym kaplicę grobową dla swojej rodziny. Projekt budowli wykonał Witold Lanci. Kaplica jest w stylu neoromańskim, na rzucie zbliżonym do kwadratu, dwukondygnacyjna, z kryptą w przyziemiu. Elewację frontową zdobi trójkątny szczyt z fryzem arkadowym a elewacje boczne – fryz podokapowy. W przyziemiu znajduje się prostokątne wejście, ujęte w dwubiegowe schody. Okna są zamknięte półkoliście. Dwuspadowy dach pokryto blachą.
DWÓR DOLNY. Dwór zbudowano zapewne w drugiej połowie XVIII wieku dla Burskich. Od 1799 r. należał on do Godlewskich, następnie do Trzeszczkowskich i Chludniewicza, od 1886 r. do Lutosławskich. W 1979 r. rozebrano bardzo zniszczony modrzewiowy dwór, aby z pewnymi zmianami odtworzyć go w cegle i betonie. Łączył się on z willą, wzniesioną w 1895 r. w stylu klasycyzującym. Murowany jednopiętrowy obiekt zbudowano według projektu Franciszka Lilpopa. Willa posiada kształt nieregularnego czworoboku. Dach kryty blachą. Budynek w roku 1985 przeznaczono na muzeum przyrodnicze. Obecnie mieści się w nim Muzeum Przyrody w Drozdowie.
PARK DWORSKI. Budynek muzeum otacza zabytkowy park założony w 2-giej połowie XIX w. przez Franciszka Lutosławskiego. Wygląd ogrodu na przestrzeni dziesięcioleci XIX i XX w. ulegał zmianom. Początkowo łączył w sobie cechy parku francuskiego o geometrycznej kompozycji symetrycznie usytuowanych kwietników oraz strzyżonych żywopłotów i trawników, ujętych siecią alei i ścieżek spacerowych. W południowej części rozpościerał się park angielski o swobodnej kompozycji drzew i krzewów, naśladującej naturalny krajobraz. Obecnie park po gruntownej renowacji w latach 80-tych ubiegłego wieku odzyskał urokliwy wygląd. Aleje grabowa i lipowa stanowią pomniki przyrody. Na terenie parku znajduje się prostokątny staw. Co roku w ogrodzie od wczesnej wiosny aż do późnej jesieni kwitną dziesiątki gatunków kwiatów. Ich widokiem oraz zapachem można cieszyć się, odpoczywając na ławkach, podobnych do tych które były tu niegdyś. Park jest miejscem imprez plenerowych takich jak: koncerty, konkursy i ogniska.
BROWAR. W 1862 r. Franciszek Lutosławski założył mały browar, w którym wytwarzał piwo. Pięć lat później napój uzyskał złoty medal na wystawie w Warszawie. Wkrótce dołączyły medale z wystaw w Stanach Zjednoczonych, Francji i w innych krajach. Piwo zawdzięczało swoje właściwości między innymi wybornej wodzie źródlanej. W latach 1877-1879 właściciel pobudował nowy browar parowy; cegły na budowę pochodziły z własnej cegielni. Obok browaru znajdowały się młyn i tartak. W zakładach tych pracowało ponad sto osób. W 1900 r. zelektryfikowano browar i zainstalowano nowoczesne maszyny parowe. W dwa lata potem wyrabiano 100 tys. wiader piwa. Podczas pierwszej wojny światowej zaprzestano warzenia tego napoju. Po kilkuletniej wojennej przerwie wznowiono działalność browaru, ale zadłużenie zakładu rosło, w 1934 r. Bank Rolny zajął browar. Podczas II wojny światowej produkcję piwa wznowili Rosjanie a po nich kontynuowali Niemcy. Gdy w 1944 r. zbliżał się front, ci ostatni 11 września zburzyli browar, pozostały jedynie piwnice. Kolejny browar w Drozdowie uruchomili w 1995 r. Danuta i Czesław Wądołowscy, ale po czterech latach zaprzestali warzenia piwa. Źródła doskonałej wody w Drozdowie czekają na wykorzystanie. Muzeum Przyrody w Drozdowie położone jest na obszarze Łomżyńskiego Parku Krajobrazowego Doliny Narwi , w bliskim sąsiedztwie dwóch parków narodowych: Narwiańskiego i Biebrzańskiego, 10 km od Łomży.
Zwiedzanie wystaw rozpoczyna się od wystawy o tematyce historycznej „Salon Dworski”. Poświęcona jest ona ziemiańskiej rodzinie.
Wystawy przyrodnicze to „Trofea łowieckie” oraz „Przyroda Kotliny Biebrzańskiej” z ekspozycjami „Szata roślinna Kotliny Biebrzańskiej”, „Ptaki Kotliny Biebrzańskiej”, „Ssaki Kotliny Biebrzańskiej”, „Łoś – król Bagien Biebrzańskich”.
Oprócz zwiedzania Muzeum oferuje: -lekcje muzealne o tematyce przyrodniczej (w Muzeum, w szkołach i przedszkolach) np. „Rośliny użyteczne człowiekowi”, „Co ty możesz zrobić dla ochrony przyrody i bioróżnorodności”, „ABC o nietoperzach”, „Leśne ssaki – drapieżniki”, „Życie owadów społecznych na przykładzie pszczoły miodnej” i in. -„Przedwakacyjne i powakacyjne spotkania z przyrodą” – poznanie przyrody w terenie -organizowanie ognisk -korzystanie z biblioteki
W Muzeum funkcjonuje sklep muzealny, w którym można nabyć pamiątki oraz publikacje związane z Muzeum oraz przyrodą i historią regionu. Muzeum zaprasza zwiedzających: - od wtorku do piątku w godz. 8.30-15.30 (w sezonie letnim od 4 maja do 30 września: 8.30-17.30) - w soboty i niedziele – 9.30-15.30
