Działalność regulowana

Z Wikipedii

Działalność regulowana - działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa (definicja legalna zawarta w art. 5 pkt 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej). Definicję działalności regulowanej doprecyzowuje art. 64 ust. 1 stanowiąc, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, jeżeli przepis odrębnej ustawy tak stanowi; a przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki określone przepisami tej odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej, z zastrzeżeniem art. 75, który określa rodzaje działalności, do wykonywania których wymagane jest uzyskanie zezwolenia, zgłoszenia, licencji albo zgody.

Pojęcie działalności regulowanej (lub inaczej wpisu do rejestru działalności regulowanej) pojawiło się wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095 z późn. zm.), z dniem 21 sierpnia 2004 r., jako nowa forma reglamentacji działalności gospodarczej. Unormowania dotyczące reglamentacji działalności gospodarczej ustawa o swobodzie działalności gospodarczej zawiera w rozdziale 4 zatytułowanym „Koncesje oraz regulowana działalność gospodarcza”. Wyróżnić można następujące formy reglamentacji działalności gospodarczej: koncesje (art. 46- 63), wpis do rejestru działalności regulowanej (art. 64- 74), zezwolenia (art. 75 ust. 1-2a), zgłoszenie (art. 75 ust. 2), licencje (art. 75 ust. 3), oraz zgodę (art. 75 ust. 4).

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie wymienia rodzajów działalności gospodarczej uznanych za działalność regulowaną. Art. 5 pkt 5), zawierający definicję działalności regulowanej, oraz art. 64 ust. 1 ustawy, odsyłają w tym zakresie do przepisów ustaw odrębnych. Za działalność regulowaną uznane zostały następujące rodzaje działalności gospodarczej:

działalność w zakresie przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym okresie przechowywania (art. 51a ust. 1 ustawy z 14 listopada 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, tj. Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru przechowawców akt osobowych i płacowych, a organem prowadzącym rejestr jest marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności objętej wpisem (art. 51b).
działalność polegająca na świadczeniu usług turystycznych obejmujących polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i polowania za granicą (art. 17 ust. 1 ustawy z 13 października 1995 r.– Prawo łowieckie, tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 127, poz. 1066 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru polowań, a organem prowadzącym rejestr jest marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę albo miejsce zamieszkania przedsiębiorcy (art. 17 ust. 2).
działalność w zakresie kształcenia podyplomowego prowadzonego przez przedsiębiorcę, a także w zakresie prowadzenia indywidualnej lub indywidualnej specjalistycznej albo grupowej praktyki pielęgniarek, położnych (art. 10g i art. 24a ustawy z 5 lipca 1996 r. o zawodzie pielęgniarki i położnej, Dz.U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602 ze zm.). Działalność w zakresie kształcenia podyplomowego prowadzonego przez przedsiębiorcę wymaga wpisu do rejestru, a organem prowadzącym rejestr jest okręgowa rada pielęgniarek i położnych właściwa dla miejsca prowadzenia kształcenia. Natomiast działalność w zakresie prowadzenia indywidualnej lub indywidualnej specjalistycznej albo grupowej praktyki pielęgniarek, położnych wymaga wpisu odpowiednio do rejestru indywidualnych praktyk, rejestru indywidualnych specjalistycznych praktyk albo rejestru grupowych praktyk pielęgniarek, położnych, a organem prowadzącym te rejestry jest okręgowa rada pielęgniarek i położnych właściwa ze względu na miejsce wykonywania praktyki (art.10i ust. 1, art. 25 ust. 1, art.25a ust.2).
działalność w zakresie kształcenia podyplomowego prowadzonego przez przedsiębiorcę, a także w zakresie prowadzenia indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej oraz grupowej praktyki lekarskiej (art. 19a i art. 49a ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943 ze zm.). Działalność w zakresie kształcenia podyplomowego prowadzonego przez przedsiębiorcę wymaga wpisu do rejestru, a organem prowadzącym rejestr jest okręgowa rada lekarska właściwa dla miejsca prowadzenia kształcenia. Natomiast działalność w zakresie prowadzenia indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej albo grupowej praktyki lekarskiej wymaga wpisu odpowiednio do rejestru indywidualnych praktyk, rejestru indywidualnych specjalistycznych praktyk albo rejestru grupowych praktyk lekarskich, a organem prowadzącym te rejestry jest okręgowa rada lekarska właściwa ze względu na miejsce wykonywania praktyki (art.19c ust. 1, art. 50 ust. 1 i art. 50a ust. 1).
działalność w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów, prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców, prowadzenia ośrodka doskonalenia techniki jazdy oraz w zakresie prowadzenia pracowni psychologicznej (art. 83 ust. 2, art.103 ust. 1, art. 115g ust. 1 i art.124a ust. 1 ustawy z 20 czerwca 1997 r.– Prawo o ruchu drogowym, tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908 ze zm.). Działalność w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów; działalność w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia kierowców, a organem prowadzącym te rejestry jest starosta właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności objętej wpisem. Działalność w zakresie prowadzenia ośrodka doskonalenia techniki jazdy wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek doskonalenia techniki jazdy, a organem prowadzącym rejestr jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności objętej wpisem. Natomiast działalność w zakresie prowadzenia pracowni psychologicznej dla kandydatów na kierowców wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących pracownię psychologiczną, a organem prowadzącym rejestr jest marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę przedsiębiorcy lub miejsce zamieszkania uprawnionego psychologa (art. 83a ust. 1, art. 103 ust. 3, art. 115h ust. 1 i art. 124a ust. 3).
działalność w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych (art. 4 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, Dz.U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru organizatorów turystyki i pośredników turystycznych, a organem prowadzącym rejestr jest marszałek województwa właściwy ze względu na siedzibę przedsiębiorcy (art. 7 ust. 1).
działalność w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa składowego (art. 3 ust. 1 ustawy z 16 listopada 2000 r. o domach składowych oraz zmianie Kodeksu cywilnego, Kodeksu postępowania cywilnego i innych ustaw, Dz.U. z 2000 r. Nr 114, poz. 1191 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorstw składowych, a organem prowadzącym rejestr jest minister właściwy do spraw gospodarki - w przypadku przedsiębiorców przyjmujących na skład towary przemysłowe oraz minister właściwy do spraw rynków rolnych - w przypadku przedsiębiorców przyjmujących na skład towary rolne (art. 4).
działalność w zakresie organizowania wyścigów konnych (art. 16 ust. 1 ustawy z 18 stycznia 2001 r. o wyścigach konnych, Dz.U. z 2001 r. Nr 11, poz. 86 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru organizatorów wyścigów konnych, a organem prowadzącym rejestr jest Prezes Polskiego Klubu Wyścigów Konnych (art. 16 ust. 2).
działalność w zakresie wyrobu, oczyszczania, skażania lub odwadniania alkoholu etylowego oraz w zakresie wytwarzania wyrobów tytoniowych (art. 3 ust.1 i 2 ustawy z 2 marca 2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, Dz.U. z 2001 r. Nr 31, poz. 353 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu odpowiednio do rejestru podmiotów wykonujących działalność w zakresie wyrobu i przetwarzania alkoholu etylowego albo rejestru producentów wyrobów tytoniowych, a organem prowadzącym te rejestry jest minister właściwy do spraw rynków rolnych (art. 4).
działalność w zakresie usług detektywistycznych (art. 3 ustawy z 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych, Dz.U. z 2002 r. Nr 12, poz. 110 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru działalności detektywistycznej, a organem prowadzącym rejestr jest minister właściwy do spraw wewnętrznych (art. 17 ust. 1).
działalność w zakresie prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców wykonujących przewóz drogowy (art. 39g ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym, tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących ośrodek szkolenia, a organem prowadzącym rejestr jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce wykonywania działalności objętej wpisem (art. 39g ust. 3).
działalność w zakresie prowadzenia kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne (art. 12 ust. 1 ustawy z 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych, Dz.U. z 2002 r. Nr 199, poz. 1671 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców prowadzących kursy dokształcające, a organem prowadzącym rejestr jest marszałek województwa (art. 13 ust. 1).
działalność kantorowa (art. 11 ust. 1 ustawy z 27 listopada 2002 r.– Prawo dewizowe, Dz.U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1178 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru działalności kantorowej, a organem prowadzącym rejestr jest Prezes Narodowego Banku Polskiego (art. 16 ust. 1).
działalność pocztowa niewymagająca zezwolenia (art. 6 ust.2 ustawy z 12 czerwca 2003 r.– Prawo pocztowe, Dz.U. z 2003 r. Nr 130, poz. 1188 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru operatorów pocztowych, a organem prowadzącym rejestr jest Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (art. 8).
działalność w zakresie obrotu materiałem siewnym (art. 54 ust. 1 ustawy z 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie, tj. Dz.U. z 2007 r. Nr 41, poz. 271 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców dokonujących obrotu materiałem siewnym, a organem prowadzącym rejestr jest wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa właściwy ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę przedsiębiorcy (art. 54 ust. 3).
działalność w zakresie konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin (art. 64 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin, Dz.U. z 2004 r. Nr 11, poz. 94 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin, a organem prowadzącym rejestr jest wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy (art. 64 ust. 3).
działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich (art. 16 ust. 1 i 2 ustawy z 22 stycznia 2004 r. o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina, Dz.U. z 2004 r. Nr 34, poz. 292 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, a organem prowadzącym rejestr jest minister właściwy do spraw rynków rolnych (art. 18).
działalność telekomunikacyjna będąca działalnością gospodarczą (art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne, Dz.U. z 2004 r. Nr 171, poz. 1800 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru przedsiębiorców telekomunikacyjnych, a organem prowadzącym rejestr jest Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej (art. 10 ust. 2).
działalność w zakresie wytwarzania, magazynowania lub wprowadzania do obrotu biokomponentów (art. 4 ust. 1 ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych, Dz.U. z 2006 r. Nr 169, poz. 1199 ze zm.). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru wytwórców, a organem prowadzącym rejestr jest Prezes Agencji Rynku Rolnego (art. 4 ust. 2).
działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu napojów spirytusowych (art. 3 ust. 1 ustawy z 18 października 2006 r. o wyrobie napojów spirytusowych oraz o rejestracji i ochronie oznaczeń geograficznych napojów spirytusowych, Dz.U. z 2006 r. Nr 208, poz. 1539). Działalność ta wymaga wpisu do rejestru działalności w zakresie wyrobu lub rozlewu napojów spirytusowych, a organem prowadzącym rejestr jest minister właściwy do spraw rynków rolnych (art. 5).

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w art. 64 - 74 reguluje podstawowe kwestie dotyczące działalności regulowanej. Kwestie szczegółowe, takie jak warunki wykonywania danej działalności, organ prowadzący rejestr, sposób prowadzenia rejestru, treść oświadczenia przedsiębiorcy, dane podlegające wpisowi do rejestru itp., określają przepisy ustaw regulujących daną działalność.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej w art. 64 wskazuje, że przedsiębiorca może rozpocząć działalność, jeżeli spełnia szczególne warunki jej wykonywania określone przepisami odrębnej ustawy i po uzyskaniu wpisu w rejestrze działalności regulowanej. Zgodnie z art. 67 ust.1 organ prowadzący rejestr zobowiązany jest do dokonania wpisu w terminie 7 dni od dnia wpływu do tego organu wniosku o wpis wraz z oświadczeniem o spełnieniu warunków wymaganych do wykonywania działalności gospodarczej, dla której rejestr jest prowadzony. Jeżeli w tym terminie właściwy organ nie dokona wpisu, a od dnia wpływu wniosku upłynęło 14 dni, przedsiębiorca może rozpocząć działalność po uprzednim zawiadomieniu o tym na piśmie organu, który nie dokonał wpisu (art. 67 ust. 2). Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje z urzędu zaświadczenie o dokonaniu wpisu (art. 65 ust. 5).

Rejestr działalności regulowanej jest jawny. Każdy ma prawo dostępu do danych w nim zawartych za pośrednictwem organu, który prowadzi rejestr (art. 66 ust. 1).

Wpisu do rejestru działalności regulowanej organ prowadzący rejestr dokonuje na pisemny wniosek przedsiębiorcy. Do wniosku o wpis przedsiębiorca dołącza oświadczenie, że dane we wniosku o wpis są kompletne i zgodne z prawdą oraz że przedsiębiorcy znane są i że spełnia warunki wymagane do wykonywania danej działalności regulowanej. Oświadczenie przedsiębiorcy, iż spełnia on szczególne warunki wykonywania działalności objętej wpisem do rejestru, jest wystarczające dla dokonania wpisu. Na tym etapie organ prowadzący rejestr nie sprawdza czy przedsiębiorca rzeczywiście spełnia określone warunki. Od tej reguły istnieje jednak wyjątek. Wyjątek ten dotyczy działalności regulowanej w zakresie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej oraz grupowej praktyki lekarskiej. Art. 50b ust. 1 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tj. Dz.U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943 ze zm.) stanowi, iż organ prowadzący rejestr, tj. okręgowa rada lekarska, dokonuje wpisu do rejestru indywidualnych praktyk lekarskich, indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich lub grupowych praktyk lekarskich, po sprawdzeniu spełnienia warunków wykonywania działalności w zakresie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej lub grupowej praktyki lekarskiej. Co do zasady jednak organ prowadzący rejestr nie ma obowiązku sprawdzania czy przedsiębiorca w momencie wpisu do rejestru spełnia szczególne warunki wykonywania danej działalności regulowanej. Organ prowadzący rejestr zachowuje jednak prawo kontroli przedsiębiorcy w tym zakresie, dlatego przedsiębiorca obowiązany jest przechowywać wszystkie dokumenty niezbędne do wykazania spełniania warunków wymaganych do wykonywania działalności regulowanej (art. 69 i art. 70). Jeżeli w czasie kontroli okaże się, że przedsiębiorca złożył oświadczenie niezgodne ze stanem faktycznym, organ prowadzący rejestr wydaje decyzję o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę działalności objętej wpisem (art. 71 ust. 1 pkt 1). W przypadku wydania takiej decyzji organ z urzędu wykreśla wpis przedsiębiorcy z rejestru działalności regulowanej (art. 71 ust. 3). Ponowny wpis do tego rejestru przedsiębiorca, którego wykreślono z rejestru działalności regulowanej, może uzyskać nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o wykreśleniu z rejestru (art. 72 ust. 1).

Kategoria działalności regulowanej pojawiła się wraz z wejściem w życie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Za działalność regulowaną uznano m.in. niektóre z rodzajów działalności gospodarczej wymagające dotychczas zezwoleń. Na podstawowe cele wprowadzenia działalności regulowanej wskazuje „Uzasadnienie do projektu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej”. W uzasadnieniu podkreślono, iż zastąpienie zezwoleń wpisem do rejestru działalności regulowanej służy poszerzeniu zakresu wolności gospodarczej. „W założeniu projektu przepisy rozdziału 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej mają:

wprowadzić zasadę ograniczonej reglamentacji,
jednoznacznie określić istotę poszczególnych form prawnych reglamentacji działalności gospodarczej,
zmniejszyć zakres działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu,
stworzyć podstawy prawne do zniesienia większości zezwoleń,
nadać postanowieniom nowej ustawy pierwszeństwo w stosunku do postanowień ustaw odrębnych,
stworzyć podstawy prawne do korzystniejszego niż obecnie ukształtowania katalogu uprawnień i obowiązków przedsiębiorców w postępowaniu reglamentacyjnym, m. in. przez odejście od możliwości stosowania niektórych klauzul generalnych i posługiwania się przez organy reglamentacyjne decyzjami opartymi na swobodnym uznaniu,
wprowadzić częściowo nowe zasady udzielania koncesji o ograniczonej ich liczbie oraz przy wielu ubiegających się, przez zastosowanie przetargu.”

Do zastąpienia zezwoleń na prowadzenie niektórych rodzajów działalności wpisem do rejestru działalności regulowanej przyczynił się również fakt, iż wydawanie zezwoleń, na gruncie ustawy - Prawo działalności gospodarczej, odbywało się niejako automatycznie, po stwierdzeniu przez organ zezwalający, że przedsiębiorca spełnia określone warunki. Obecnie ciężar odpowiedzialności za spełnienie tych warunków spoczywa na przedsiębiorcy. Przedsiębiorca w oświadczeniu stwierdza, że spełnia szczególne warunki wykonywania danej działalności, a organ rejestrujący nie ma obowiązku sprawdzania czy przedsiębiorca faktycznie te warunki spełnia. W uzasadnieniu do projektu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej stwierdzono, że „zaproponowane rozwiązanie uwolni przedsiębiorców od poważnych obciążeń biurokratycznych związanych dotychczas z przygotowaniem i przedstawieniem organowi obszernej dokumentacji związanej z wydawaniem zezwoleń. W zasadniczy sposób skróci się również czas niezbędny do dokonania formalności związanych z rozpoczęciem działalności regulowanej.” Rozwiązanie to jednak może stwarzać dla przedsiębiorców pewne zagrożenie. Zezwolenie stanowiło bowiem dla przedsiębiorców potwierdzenie, iż spełniają oni warunki do wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem. Obecnie wpis do rejestru działalności regulowanej takiej gwarancji nie daje.