Efekt wyniku

Z Wikipedii

Efekt wyniku jest błędem poznawczym polegającym na nieracjonalnym ocenianiu przeszłych decyzji w momencie gdy są już znane ich skutki.

Ludzie często oceniają jakość podjętych decyzji na podstawie ich rezultatów, zamiast na podstawie tego co było wiadome w momencie podejmowania tej decyzji. Jest to błędna ocena, gdyż w sytuacji niepewności nie da się stwierdzić czy podjęcie ryzyka przyniesie zysk czy stratę. Faktyczna ocena jakości zależy więc potem od przypadkowych zdarzeń. W ten sposób ludzie podatni na efekt wyniku przypisują podejmującym decyzję odpowiedzialność za zdarzenia na które nie mieli wpływu.

Psychologicznie efekt ten łatwo pokazać w badaniach z użyciem hipotetycznych scenariuszy. Przykładowo (Baron, Hershey, 1988) badanym przedstawiano sytuację w której chirurg miał podjąć decyzję o operacji, i informowano ich o prawdopodobieństwie jej powodzenia. Scenariusz był prezentowany z dobrym lub złym zakończeniem (powodzeniem operacji lub śmiercią pacjenta) i proszono o ocenę jakości decyzji chirurga. Badani którym przedstawiono pozytywne zakończenie, oceniali jego decyzję znacznie wyżej niż ci którym przedstawiono negatywne. Oczywiście w obu przypadkach była to ta sama decyzja.