Ernst Cassirer

Z Wikipedii

Ernest Cassirer (ur. 28 lipca 1874 we Wrocławiu - zm. 13 kwietnia 1945 w Nowym Jorku), niemiecki filozof, który po 1939 roku przyjął obywatelstwo szwedzkie. Przedstawiciel neokantowskiej szkoły marburskiej.

Spis treści 1 Biografia 2 Poglądy 3 Znaczenie 4 Literatura

[edytuj] Biografia

Ernst Cassirer urodził się w rodzinie żydowskiego handlowca Eduarda Cassirera we Wrocławiu. W 1892 roku rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie w Berlinie, później studiował również literaturę niemiecką oraz filozofię. W 1896 roku przeniósł się do Marburga, gdzie związał się z przedstawicielami tak zwanej neokantowskiej szkoły marburskiej. W 1899 roku obronił doktorat pod kierunkiem Paula Natorpa poświęcony filozofii Kartezjusza zatytułowany Kritik der mathematischen und naturwissenschaftlichen Erkenntnis (Krytyka matematycznego i przyrodoznawczego poznania).

W 1902 roku poślubił kuzynkę Toni Bondy, z którą miał trójkę dzieci. Jego praca poświęcona systemowi filozoficznemu Leibniza nie został przyjęta jako praca habilitacyjna. W 1906 roku habilitował się w Berlinie na podstawie rozprawy Das Erkenntnisproblem in der Philosophie und Wissenschaft der neueren Zeit (Problem poznania w nowożytnej nauce i filozofii). Przez następne 13 lat pracował jako docent w Berlinie.

W 1919 roku został powołany na katedrę filozofii na nowo utworzonym uniwersytecie w Hamburgu, gdzie pozostał do 1933 roku. W tym czasie opublikował swoje główne dzieło Philosophie der symbolischen Formen (Filozofia form symbolicznych), w którym – nawiązując do idei kantowskich – podjął próbę ugruntowania wielorakości sposobów ujmowania świata przez człowieka (takich jak mit, nauka, język i tak dalej) przy pomocy symboli na podstawie teorii znaczenia form rzeczywistości. Jednocześnie w hamburskiej Bibliotece Warburga ściśle współpracował z jej powszechnie znanym założycielem – Abym Warburgiem. Tutaj powstały niektóre prace, szczególnie poświęcone renesansowi. W 1929 roku Cassirer został pierwszym na niemieckim uniwersytecie rektorem pochodzenia żydowskiego. Jego mowa inauguracyjna wyrażała opowiedzenie się za konstytucją weimarską.

W 1929 roku podczas filozoficznego sympozjum w Davos doszło do znanego sporu między Cassirerem a Martinem Heideggerem. Wystąpienie Heideggera zostało potraktowane jako filozoficzny zwrot przeciwko burżuazyjnej filozofii reprezentowanej przez Cassirera. Jednak pod względem filozoficznych treści spór pozostał nierozstrzygnięty.

Po przejęciu władzy przez nazistów w 1933 roku Cassirer emigrował do Anglii, gdzie wykładał gościnnie na uniwersytecie w Oksfordzie. Dwa lata później przyjął filozoficzną katedrę na uniwersytecie w Goeteborgu, a w 1939 również obywatelstwo szwedzkie.

W 1941 roku przeprowadził się do Stanów Zjednoczonych, gdzie wykładał na Yale University w New Haven, a od 1944 roku na Columbia University w Nowym Jorku. W tym czasie ukazała się jego praca Essay on Man, w której Cassirer rozwinął swoją teorię form symbolicznych w kierunku antropologii filozoficznej i przedstawił jej podstawy w sposób przystępny dla szerszej publiczności.

Ernst Cassirer zmarł w 1945 w Nowym Jorku. Jego analizy poświęcone powstaniu narodowego socjalizmu Der Mythos des Staates (Mit państwa) ukazały się po śmierci.

[edytuj] Poglądy

W jego filozofii ogół ma prymat nad elementem, element sam nie ma znaczenia - jest mu ono nadane poprzez istnienie jako element całości. Stworzył teorię symbolu. Uważał, że poznanie jest symbolicznym przyswajaniem zjawisk przez ludzki umysł. Kultura wg niego to świat "form symbolicznych". Dokonuje on podziału form ze względu na jakość i modalność. Ze względu na jakość wyróżnia czas, przestrzeń, przyczynowość, rzecz i jej własności. Ze względu na modalność język, mit, religia, sztuka, historia, nauka. Tak, że przestrzeń inaczej rozumiana jest w micie a inaczej w nauce. czyli formy ze względu na modalność są opcjami form ze względu na jakość. Wszystkie formy symboliczne posiadają tą samą funkcję poznawczą, czyli określanie nieokreślonego, tylko nie wszystkie na tym samym poziomie. Najwyżej pod względem poznawczym sytuuje się nauka.

[edytuj] Znaczenie

W swojej filozofii wprowadza termin animal symbolicum, który oznacza człowieka jako twórcę kultury. Jest to funkcjonalna, czyli nieistotowa, definicja człowieka.

[edytuj] Literatura

Dzieła

• Leibniz' System in seinen wissenschaftlichen Grundlagen (1902);
• Kant und die moderne Mathematik, Kant-Studien 12 (1907), s. 1-40;
• Das Erkenntnisproblem in der Philosophie und Wissenschaft der neueren Zeit (Bd. 1: 1906; Bd. 2: 1907; Bd. 3: Die nachkantischen Systeme, 1920; Bd. 4: Von Hegels Tod bis zur Gegenwart (1832 - 1932), 1957);
• Substanzbegriff und Funktionsbegriff. Untersuchungen über die Grundfragen der Erkenntniskritik (1910);
• Freiheit und Form. Studien zur deutschen Geistesgeschichte (1916);
• Kants Leben und Lehre (1918);
• Zur Einstein'schen Relativitätstheorie. Erkenntnistheoretische Betrachtungen (1921);
• Idee und Gestalt. Goethe, Schiller, Hölderlin, Kleist (1921);
• Philosophie der symbolischen Formen (Bd. 1: Die Sprache, 1923; Bd. 2: Das mythische Denken, 1925; Bd. 3: Phänomenologie der Erkenntnis, 1929);
• Individuum und Kosmos in der Philosophie der Renaissance (1927);
• Die Idee der republikanischen Verfassung (Universitätsrede) (1929);
• Kant und das Problem der Metaphysik. Bemerkungen zu Martin Heideggers Kantinterpretation, Kant-Studien 36 (1931), s. 1-16;
• Erkenntnistheorie nebst den Grenzfragen der Logik und Denkpsychologie, Jahrbücher der Philosophie 3 (1927), s. 31-92;
• Die Philosophie der Aufklärung (1932);
• Determinismus und Indeterminismus in der modernen Physik (1937);
• Axel Hägerström: Eine Studie zur Schwedischen Philosophie der Gegenwart (1939);
• Zur Logik der Kulturwissenschaften (1942);
• An Essay on Man. (niem. 1960: Was ist der Mensch? Versuch einer Philosophie der menschlichen Kultur) (1944);
• The Myth of the State (niem. 1949: Vom Mythus des Staates) (postum 1946);

Nowe wydania

• Rousseau, Kant, Goethe, red. Rainer A. Bast, Meiner, Hamburg 1991. ISBN 978-3-7873-1026-5;
• Erkenntnis, Begriff, Kultur, red. Rainer A. Bast, Meiner, Hamburg 1993. ISBN 978-3-7873-1106-4;
• Goethe und die geschichtliche Welt, red. Rainer A. Bast, Meiner, Hamburg 1995. ISBN 978-3-7873-1196-5;
• Descartes. Lehre – Persönlichkeit – Wirkung, red. Rainer A. Bast, Meiner, Hamburg 1995. ISBN 978-3-7873-1367-9;
• Die Philosophie der Aufklärung, Meiner, Hamburg 1998. ISBN 978-3-7873-1362-4;

Wprowadzenia

• Hans Jörg Sandkühler & Detlev Pätzold (red.): Kultur und Symbol. Ein Handbuch zur Philosophie Ernst Cassirers. Mit Silja Freudenberger u.a. Metzler, Stuttgart 2003. ISBN 3-476-01974-8;
• Andreas Graeser: Ernst Cassirer München 1994, ISBN 3-406-34639-1;
• Birgit Recki: Kultur als Praxis. Eine Einführung in Ernst Cassirers Philosophie der symbolischen Formen, Berlin 2004. ISBN 3-05-003870-5;
• Heinz Paetzold: Ernst Cassirer zur Einführung Junius, Hamburg 2002, 2. überarb. Auflage, ISBN 3-88506-371-9;

Monografie

• Tobias Bevc: Kulturgenese als Dialektik von Mythos und Vernunft. Ernst Cassirer und die Kritische Theorie, Würzburg 2005 ISBN 3-8260-2964-X;
• Michael Bösch: Das Netz der Kultur. Der Systembegriff in der Kulturphilosophie Ernst Cassirers Würzburg 2004 ISBN 3-8260-2757-4;
• Toni Cassirer: Mein Leben mit Ernst Cassirer. Mit einer Vorbemerkung von Peter Cassirer, Abbildungen, Personen- und Sachindex sowie Schriftenverzeichnis, Meiner, Hamburg 2004 ISBN 3-7873-1625-6;
• Massimo Ferrari: Ernst Cassirer. Stationen einer philosophischen Biographie. Von der Marburger Schule zur Kulturphilosophie, aus dem Ital. übers. von Marion Lauschke. Meiner, Hamburg 2003 ISBN 3-7873-1636-;
• Michael Friedman: Carnap, Cassirer, Heidegger. Geteilte Wege Fischer TB, Frankfurt 2004 ISBN 3-596-16006-5;
• Heinz Paetzold: Ernst Cassirer. Von Marburg nach New York, eine philosophische Biographie, WBG, Darmstadt, 1995. ISBN 3-534-11816-2;
• Oswald Schwemmer: Ernst Cassirer. Ein Philosoph der europäischen Moderne Akademie, Berlin, 1997. ISBN 3-05-003105-0;
• Brigitte Schlieben-Lange: E. C. und Karl Bühler in: Der Exodus aus Nazideutschland und die Folgen. Jüdische Wissenschaftler im Exil, red. Marianne Hassler, Attempto, Tübingen 1997 ISBN 3-89308-265-4;
• Markus Tomberg: Studien zur Bedeutung des Symbolbegriffs. Platon, Aristoteles, Kant, Schelling, Cassirer, Mead, Ricoeur, Würzburg 2001 ISBN 3-8260-1991-1;

Przekłady prac na język polski

• (E. Cassirer, M. Heidegger), Wykłady i dysputa w Davos, przeł. A. Noras, „Edukacja Filozoficzna” 1994, nr 17.
• Esej o człowieku, przeł. A. Staniewska, Warszawa 1971.
• Kant a problem metafizyki, przeł. M. Bonecki, J. Duraj, P. Parszutowicz, „Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria”, nr 1, 2007.
• Krytyka rozumu jako krytyka kultury, [fragment Die Philosophie der symbolischen Formen] przeł. A. Kołodziej, [w:] Filozofia współczesna, t. 2, red. Z. Kuderowicz, Warszawa 1990.
• Mit państwa, przeł. A. Staniewska, Warszawa 2006.
• O teorii względności Einsteina. Studium z teorii poznania, przeł. P. Parszutowicz, Kęty 2006.
• Symbol i język [wybór artykułów], przeł. B. Andrzejewski, Poznań 1995, 2004.