Friuli-Wenecja Julijska

Z Wikipedii

Regione Autonoma Friuli-Venezia Giulia Region Autonomiczny Friul-Wenecja Julijska

Flaga regionu
Podstawowe dane:
Stolica:	Triest
Powierzchnia:	7 845 km²
Ludność:	1 210 903
Gęstość zalud.:	156 os./km²
Dane administracyjne:
Prowincje:	4 Gorycja Pordenone Triest Udine
Gminy:	219

Położenie regionu

Friuli-Wenecja Julijska (wł. Friuli-Venezia Giulia) – to region administracyjny w północnych Włoszech, o powierzchni 7845 km², 1,2 miliona mieszkańców ze stolicą w Trieście (210 tys. mieszkańców). Gęstość zaludnienia 156 osób/km².

Znaczną część mieszkańców stanowią mniejszości etniczne: Friulowie, Słoweńcy i Austriacy.

Prezydent: Ricardo Illy

Główne miasta to: Triest, Udine, Pordenone i Gorycja.

[edytuj] Prowincje

Prowincje

W skład regionu wchodzą 4 prowincje:

Herb regionu

Triest, zamek Miramare

[edytuj] Warunki naturalne

Północną część zajmują Alpy Wschodnie oraz ich przedgórza. Najwyższym szczytem jest Coglians osiągający 2780 m n.p.m. Południową część prowincji zajmuje Nizina Padańska. W regionie przepływają liczne rzeki m.in. Tagliamento, Sirilla, Isonzo, Livenza i Fella.

Klimat umiarkowany wilgotny. Średnia temperatura w styczniu +3°C, w lipcu +23°C.

[edytuj] Gospodarka

Gospodarka regionu oparta jest na rolnictwie i przemyśle. Rozwinięty jest przemysł przetwórczy, a zwłaszcza: stoczniowy (Triest, Monfalcone), włókienniczy (Udine, Gorycja), rafineryjny (Triest), fotooptyczny, zegarmistrzowski, maszynowy, metalowy, chemiczny, obuwniczy i spożywczy. Rozwinięte jest także rolnictwo. Uprawia się kukurydzę, winorośl, tytoń i warzywa. Ponadto sadownictwo i hodowla bydła. Główne porty morskie to Triest i Monfalcone.

Znacznym źródłem dochodów jest również turystyka. Prowincja Udine posiada własną służbe zdrowia, którą sama administruje i utrzymuje. Jest ona bardzo unowocześniona i pracujący w niej maja wyższe zarobki niż pracownicy tego sektora w pozostałej częsci kraju.

[edytuj] Historia

W II w. p.n.e. była to prowincja rzymska Forum Iulii. W 452 zniszczona przez Hunów. W VI w. longobardzkie księstwo, następnie marchia. W 1077 cesarz Henryk IV oddał zachodnią (wenecką) część Friuli patriarchom akwilejskim, część wschodnią otrzymali hrabiowie Gorycji, a od 1500 – Habsburgowie. W 1420 Wenecja zdobyła zachodnią część Friuli. W 1797 i od 1815 cała Friuli była pod władzą Austrii. W 1866 część wenecka(Udine) przypadła Włochom, 1919 – część gorycka. W latach 1947-1954 istniało Wolne Terytorium Triestu. W 1954 Jugosławia otrzymała wschodnią (gorycką) część Friuli, zamieszkaną przez Słoweńców.

[edytuj] Ciekawostki

W niektórych zakątkach Friuli mówi się do dziś językiem cymbryjskim, odmianą starowysokoniemieckiego.

Typowym tańcem friulańskim jest forlana, zwana także furlaną. Szybka i skoczna, przypomina nieco tarantelę.

Z Triestu pochodził Italo Svevo (1861-1928), słynny pisarz włoski. Mało znany za życia, wiódł żywot trzeźwo myślącego przedsiębiorcy, a w swej najpoczytniejszej powieści "Zeno Cosini" mistrzowsko opisał perypetie jednostki w pedantycznie uregulowanym mieszczańskim świecie.