Funkcje polityki gospodarczej

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w nim poprawić: wszystki, linki forma podział na sekcje.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Ten artykuł wymaga dodania linków wewnętrznych. Jeśli możesz, dodaj je teraz.
Linki do innych haseł: hasło, hasłowy, hasłami zapisujemy jako [[hasło]], ''[[hasło]]wy'', '''[[hasło|hasłami]]'''.

Wyróżniamy trzy funkcje polityki gospodarczej: stabilizacyjną, alokacyjną i redystrybucyjną.

Funkcja stabilizacyjna

Funkcja stabilizacyjna polityki gospodarczej związana jest z problemami oddziaływania władz publicznych (władz państwowych oraz władz lokalnych) na taki ład ekonomiczny, który charakteryzowałby się odpowiednio wysokim i stabilnym ładem gospodarczym w długim okresie czasu, co z kolei umożliwiałoby wzrost dochodów indywidualnych i zbiorowych. Inne oczekiwania wpływające na efektywność funkcjonowania systemu gospodarczego dotyczą zapewnienia przewagi ciśnienia w systemie gospodarczym, czyli wskaźnik relatywnej mocy sił rynkowych, będący stosunkiem aspiracji sprzedających do aspiracji kupujących, musi być większy od jedności. Jest to korzystne zjawisko, gdyż świadczy o powszechności konkurencji u nabywców i braku ograniczoności zasobów naturalnych. Poza tym z funkcją stabilizacyjną związane są oczekiwania związane z osiągnięciem bliskich ideałowi parametrów sytemu gospodarczego, a więc ukształtowanie inflacji i stopy bezrobocia na jak najniższym poziomie, osiągnięcie co najmniej 3% rocznego wzrostu PKB, zapewnienie stabilności kursów walutowych oraz równowagi bilansu płatniczego i budżetu państwa. Cel tej funkcji to stabilizacja koniunktury gospodarczej w długim horyzoncie czasowym za pomocą instrumentów takich jak wysokość stopy procentowej, podatków, czy ilość pieniądza w obiegu. Trzeba jednak pamiętać, iż nadmierna ingerencja państwa w gospodarkę nie jest zjawiskiem korzystnym. Funkcja stabilizacyjna polityki gospodarczej uzasadnia konieczność interwencjonizmu władz publicznych w procesy rynkowe ze względu na niedoskonałość rynku, która przejawia się m.in. w występowaniu niedoskonałej konkurencji czy praktyk monopolistycznych. Głównym narzędziem procesów regulacyjnych w polityce gospodarczej jest pieniądz i jego przepływy, zaś do instytucji regulacyjnych zaliczamy m.in. bank centralny i banki komercyjne, fundusze ubezpieczeniowe i sądy. W ramach funkcji stabilizacyjnej wyróżniamy politykę makro- i mikroekonomiczną.

Funkcja redystrybucyjna i alokacyjna

Funkcje redystrybucyjna i alokacyjna dotyczą udziału władz publicznych w podziale dochodów, które są wspólne z mocy prawa w celu finansowania konkretnych obowiązków sektora publicznego, np. publiczna służba zdrowia, publiczny system szkolnictwa, ochrona środowiska czy obrona obywateli. To, czy przedsięwzięcia podjęte w ramach obu funkcji mają pozytywne skutki, zależy od efektywności decyzji podejmowanych w ramach funkcji stabilizacyjnej w długim okresie. Tak więc spełnienie wymienionych wyżej oczekiwań związanych z funkcją stabilizacyjną musi mieć pokrycie w pozytywnej realizacji funkcji redystrybucyjnej i alokacyjnej, czyli utrzymanie wymienionych wyżej usług sektora publicznego na odpowiednim poziomie. Funkcja redystrybucyjna i alokacyjna są realizowane w dwóch podstawowych płaszczyznach: „1) korygowanie naturalnego, tj. rynkowego podziału wytworzonych w systemie dochodów; 2) kreowanie dóbr i usług publicznych oraz odnowę środków ogólnodostępnych.”( Polityka gospodarcza, pod red. H.Ćwiklińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000).

Z obiema funkcjami związany jest podział dóbr na dobra publiczne i prywatne. Dobra publiczne to takie dobra, które są finansowane z funduszy publicznych, są oferowane odbiorcom na zasadzie kryterium nieodpłatności. Tworzą one zbiorową konsumpcję społeczeństwa finansowaną z funduszy publicznych( tzw. zasada niewyłączności-każda jednostka ma prawo do korzystania z dóbr publicznych) Obywatele nie płacą za te dobra bezpośrednio, ale w formie pośredniej-w formie podatków. Natomiast dobra prywatne odróżnia od nich fakt, iż możliwość ich użytkowania przez określone jednostki wyklucza jednocześnie możliwość użytkowania tych dóbr przez innych ludzi. Z dostępem do dóbr publicznych związany jest problem free riders (jeżdżących na gapę) ,czyli osób, które korzystają z dóbr publicznych, choć nie ponoszą żadnych opłat z tego tytułu, gdyż nie wolno płacić za dobra publiczne dopiero po skorzystaniu z nich, np.: całe społeczeństwo korzysta z obrony narodowej, oświaty czy efektów ochrony środowiska, choć nie każdy obywatel uczestniczył w kosztach. Free riders mogą wpływać na zmniejszenie krańcowej skłonności obywateli do pracy i do oszczędzania, ale z drugiej strony mogą przyczynić się do wzrostu wytwarzania dóbr prywatnych ( np. tworzenie sytemu prywatnej służby zdrowia czy szkolnictwa prywatnego). Sektor prywatny nie finansuje produkcji dóbr publicznych w takim stopniu, by popyt obywateli na te dobra został w pełni zaspokojony, dlatego potrzebna jest interwencja władz państwowych, która wpłynie za zrównanie się korzyści społeczeństwa z krańcowymi kosztami. Ocenienie zasięgu konieczności takiej interwencji ułatwia analiza korzyści zewnętrznych oraz kosztów zewnętrznych, które pojawiają się w sytuacji, gdy decyzje produkcyjne i konsumpcyjne danej jednostki gospodarczej mają bezpośredni wpływ na produkcję i konsumpcję innych jednostek. Przykładem korzyści zewnętrznych jest korzystanie z funkcjonowania służby zdrowia, zaś przykładem kosztów zewnętrznych –koszty związane z zanieczyszczaniem środowiska naturalnego. Państwo poprzez rozwinięty aparat regulacyjny może wpływać na określone zachowania obywateli i podmiotów gospodarczych, może np. na mocy obowiązującego prawa skłonić dane przedsiębiorstwo, które zanieczyszcza środowisko, by w kalkulacji kosztów uwzględniło nie tylko swoje koszty krańcowe, które wynoszą zero i duże korzyści krańcowe ( tańszy proces produkcyjny), ale również ogromne koszty zewnętrzne obywateli z tytułu zanieczyszczenia środowiska i zerowe korzyści zewnętrzne. Państwo może również poprzez rozwinięty system dotacji stymulować rozwój małorentownych dziedzin sektora publicznego czy np. oddać dobro publiczne w zarząd prywatny, by skłonić obywateli do poszanowania dóbr publicznych i do bardziej racjonalnego korzystania z nich. By tworzyć nowe dobra i usługi publiczne oraz by zachować ogólnodostępne zasoby , konieczny jest wpływ władz państwowych na rynkowy podział dochodów w ramach funkcji dystrybucyjnej i alokacyjnej, w wyniku wyrównania nierówności społecznych : pomoc ludziom, którzy np. z powodu choroby nie są w stanie zapewnić sobie podstawowych warunków bytowych( przeciwdziałanie ubóstwu).Należy jednak pamiętać, że niezbędna pomoc społeczna musi być udzielona w takiej wysokości, aby nie zmniejszała krańcowej skłonności jednostki do podjęcia pracy albo żeby nie zachęcała do jednoczesnego podejmowania pracy „w szarej strefie” i pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Tak więc skuteczna polityka gospodarcza przejawia się nie tylko w korygowaniu podziału dochodów w danym systemie gospodarczym w ramach funkcji alokacyjnej i redystrybucyjnej, ale też w realizacji funkcji stabilizacyjnej, związanej z zaangażowaniem sektora publicznego na ład ekonomiczny określony wymienionymi wcześniej kryteriami.

Bibliografia: 1) "Polityka gospodarcza", pod red. H.Ćwiklińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2000.