Georg Elser
Z Wikipedii
Johann Georg Elser (ur. 4 stycznia 1903 w Hermaringen - zabity 9 kwietnia 1945 w Dachau) - stolarz, przeciwnik nazizmu, jeden z najbardziej znanych samotnych zamachowców na Hitlera.
Pochodził z prostej, niezamożnej rodziny, edukację zakończył na szkole podstawowej. Terminował jako czeladnik stolarski, pracował też w pracowni zegarmistrzowskiej, gdzie nabył umiejętność konstruowania mechanizmów zegarowych, co wykorzystał do przygotowania bomby do zamachu po wybuchu II wojny światowej.
Hitler, wówczas naczelny dowódca Niemieckich Sił Zbrojnych, nie zamierzał rezygnować z ceremonialnych uroczystości partyjnych. Do nich należały coroczne spotkania w Piwnicy Mieszczańskiej (Bürgerbräukeller) w Monachium 8 listopada na cześć poległych towarzyszy z ruchu narodowo-socjalistycznego oraz marszu na Feldherrenhalle. Tego dnia o 20:00 Hitler przybył do Piwnicy Mieszczańskiej i wygłosił wojownicze przemówienie. Mimo aplauzu zebranych i wbrew swoim zwyczajom skrócił o 30 minut swoje wystąpienie, i już o 21:00 opuścił lokal, gdyż spieszył się do Berlina, gdzie planowano wojnę przeciw Francji i Wielkiej Brytanii. W 20 minut później Piwnicą Mieszczańską wstrząsnął wybuch, załamał się filar i runął sufit sali biesiadnej w pobliżu podium, na którym chwilę wcześniej zakończył przemówienie Hitler. Spod rumowiska wyciągnięto 8 zwłok i ponad 60 rannych.
Zamachowca Georga Elsera ujęto zanim nastąpił wybuch przypadkowo na granicy niemiecko-szwajcarskiej w okolicy Jeziora Bodeńskiego, gdy próbował opuścić Niemcy. Został zatrzymany przez straż graniczną z Konstancji (Konstanz). Rewizja bagaży Elsera wykazała, że zawierały one dane dotyczące bomb i materiałów wybuchowych, detale metalowe oraz widokówkę Piwnicy Mieszczańskiej z zaznaczonymi na niej niektórymi elementami konstrukcji. Nieco dziwne wydaje się, że Elser zatrzymał tego rodzaju dowody przy sobie. To dzięki nim stał się głównym podejrzanym za zamach w Monachium. Gestapo w Monachium rozpoczęło niezwłocznie śledztwo, które jednak na polecenie Heinricha Himmlera przejął Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt) w Berlinie. Reichsführer SS nie był przekonany, że Elser działał bez mocodawców. Ponieważ w nocy z 8 na 9 listopada 1939 w holenderskiej miejscowości Venlo oddział specjalny SS uprowadził dwóch oficerów wywiadu brytyjskiego (kpt. Payne S. Best i mjr R. H. Stevens), zaczęto snuć podejrzenia, że Elser działał z polecenia brytyjskich służb specjalnych. Sądzono też, że zamach był zemstą Otto Strassera (i Czarnego Frontu) za śmierć jego brata Gregora. Nie rozstrzygnięto jednak, czy Himmler faktycznie podejrzewał brytyjskie służby specjalne i Czarny Front o współudział w zamachu, czy też chodziło mu jedynie o pozyskanie odpowiedniego materiału dla propagandy hitlerowskiej.
Wątpliwości budzi przygotowanie zamachu w pojedynkę. Możliwe zatem, że współpracowały z Elserem osoby wtajemniczone, które umożliwiły mu przez miesiąc na pozostawanie w Piwnicy Mieszczańskiej po zamknięciu lokalu (w godzinach nocnych). W tym czasie wydrążył on otwór w głównej kolumnie (usuwając za każdym razem ślady swojej działalności), po czym umieścił w nim i zamaskował bombę zegarową własnej konstrukcji, nie budząc niczyjego podejrzenia. Śledztwo prowadzone przez SS, połączone z torturami, nie ujawniło jednak współsprawców zamachu. Elsera do końca wojny osadzono w obozach koncentracyjnych Sachsenhausen i Dachau, by go ostatecznie zgładzić 9 kwietnia 1945.
W Monachium jedna z sal koncertowych upamiętnia jego imię.
