Historia Teksasu

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: formatowanie, dodać linki wewnętrzne. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Historia Teksasu w okresie od 1519 do 1846 roku

1519. Na tereny późniejszego Teksasu przybywają pierwsi Hiszpanie.

ok. 1680. Pierwsze hiszpańskie osady.

1731. Powstało miasto San Antonio. Teksas jednak to wciąż jeszcze tereny praktycznie niezamieszkane przez białych. Jedynie na szlakach handlowych z Zatoki Meksykańskiej do wybrzeża Kalifornii Hiszpanie na przestrzeni kilku wieków pobudowali nieliczne osady i misje. Stan taki utrzymywał się do końca XVIII w.

ok. 1800. Amerykanie kupują Luizjanę od Francji. Na tereny Teksasu zaczynają napływać pierwsi amerykańscy osadnicy z terenów Luizjany.

1821. Floryda należy do USA (traktat Adams-Onis). Hiszpania odstępując Amerykanom Florydę zyskuje zaniechanie roszczeń USA wobec Teksasu.

1821. W wicekrólestwie Meksyku (należącym do korony hiszpańskiej), w którym od kilku dziesięcioleci następuje burzliwy rozwój ekonomiczny, wybucha powstanie, po czym następuje ogłoszenie niepodległości kraju. Przez najbliższe 50 lat Meksyk, do niedawna państwo o ustroju feudalnym, z wielkimi majątkami ziemskimi (w tym także kościelnymi) będzie wstrząsany niemal bez przerwy wewnętrznymi przewrotami politycznymi, zmianami kolejnych marionetkowych rządów, obalaniem kolejnych dyktatur, rewolucjami burżuazyjno-liberalnymi, powstaniami bezrolnych chłopów i Indian, oraz interwencjami zbrojnymi obcych państw.

W skład niepodległego państwa wszedł także luźno związany z nim Teksas. Rząd meksykański rozpoczyna akcję przyciągania na te tereny amerykańskich osadników, poprzez akcję nadziałów ziemi, widząc w tym rozwój gospodarczy regionu. Cena ziemi była bajecznie niska, ale osadnictwo obwarowane było wymogiem przyjęcia zwierzchnictwa rządu meksykańskiego, uznania języka hiszpańskiego za oficjalny język kraju, a kolonizatorzy mieli być wyznania rzymskokatolickiego. Dodatkowe połacie gruntu dostawali ci, którzy wchodzili w związki małżeńskie z obywatelami/-telkami Meksyku. W rezultacie na terytorium Teksasu pojawiły się setki kolonizatorów - bynajmniej nie rzymskich katolików, którzy nie przyjmowali żadnego z warunków nałożonego przez Meksyk, umieli jednak w odpowiedni sposób wypełnić ankietę, by nabyć olbrzymie tereny i zasiedlić wciąż jeszcze pusty, żyzny kraj.

1829. Pierwsze żądania osadników w Teksasie uznania ich ziem za niezależne. Jawne już lekceważenie administracji meksykańskiej. Meksyk odpowiedział na to wprowadzeniem zakazu osiedlania się przybyszów na tych ziemiach. Było już jednak za późno. Rozpoczęła się nielegalna akcja osiedleńcza, wywołująca zbrojne zatargi pomiędzy stronami.

1831. Przewrót w Meksyku i okres anarchii skwapliwie wykorzystywany przez kolejnych osadników.

1833. W Meksyku gen. Santa Anna obejmuje pierwszy raz prezydenturę. Następuje ograniczenie dużej do tej pory, autonomii Teksasu. Zmiany Santa Anny w koncepcji państwa z federalistycznego na centralistyczne, utrwalone nową konstytucją 1836 będą jednak spóźnione.

1835. Wybuch powstania w Teksasie. Zbrojne oddziały osadników wypierają przeważające ich liczebnie wojsko meksykańskie, które przybyło z interwencją na te tereny. Walki ustają, a podział pomiędzy stronami biegnie rzeką Rio Grande. Następuje proklamowanie niepodległości i utworzenie Republiki Teksasu (Lone Star Republic).

1836 - Wojna Meksyku z Teksasem.

1836 - luty-marzec. Legenda obrony twierdzy Alamo. Był to stary klasztor - misja, położony opodal San Antonio, przerobiony niegdyś przez Hiszpanów na twierdzę. Powstańcy, zamiast wycofać się w obliczu nadciągającej ofensywy meksykańskiej, postanawiają zostać, aby wiązać siły wroga do czasu nadejścia odsieczy składającej się z Teksańczyków i ochotników amerykańskich. Stu kilkudziesięciu obrońców bije się do końca i giną niemal wszyscy. Straty meksykańskie wynoszą 600. Oblegający ich gen. Santa Anna mówi: "Jeszcze jedno takie zwycięstwo i będziemy pokonani." Meksykanie z zemsty mordują wziętych do niewoli kilka tygodni później wszystkich 300 obrońców innej misji - Goliad.

1836 - 21 kwietnia. Bitwa nad rzeką San Jacinto. Powstańcy teksańscy z okrzykiem na ustach "Remember Alamo!, Remember Goliad!" w kilkunastominutowej walce, przy minimalnych stratach własnych pokonują przeważające ich liczebnie wojska meksykańskie wybijając połowę armii wroga. Santa Anna dostaje się do niewoli. Zawartego wówczas układu ze zbuntowaną prowincją rząd meksykański jednak nie uznaje, a incydenty w rejonie przygranicznym trwać będą do wojny ze Stanami dziesięć lat później.

Ciekawostką jest, że działania separatystyczne amerykańskich osadników w Teksasie były przez USA popierane nieoficjalnie i tylko częściowo. Zdarzały się nawet konfiskaty statków z zaopatrzeniem i aresztowania osób wspierających powstanie, czy też późniejszą wojnę Teksasu z Meksykiem. W 1837 r. USA uznają państwo Teksas, wciąż jednak trwa polityka niewtrącania się w wewnętrzne sprawy pomiędzy Meksykiem i wolnym Teksasem, a w samych Stanach ścierają się politycznie zwolennicy i przeciwnicy popierania Teksasu. Pod naciskiem opinii publicznej Biały Dom zaczął z czasem coraz bardziej oficjalnie wspierać powstańców.

Faktem jest, że walczący o wolność osamotniony Wolny Teksas nie mógł liczyć na wsparcie USA, a walki prowadzone z Meksykiem doprowadziły do bankructwa tego młodego kraju. Dzisiejsze opinie o tych wydarzeniach wydają mi się jednak zbyt jednostronne i ulegające tzw. political corectness. Tak naprawdę tereny, o których mowa były dzikie i niczyje, a należące li tylko nominalnie do Korony Hiszpańskiej traktowane były po macoszemu. Dopiero powstanie niepodległego państwa Meksyk zmieniło tę sytuację, ale też nie od razu, bo to właśnie Meksykanie, a nie wcześniej Hiszpanie, namawiali Amerykanów do zaludniania tych ogromnych połaci ziemi. Można nawet dyskutować, czy w momencie powstania niepodległego państwa Meksyk - Teksas oddzielony od Meksyku pustyniami należał do tego nowego tworu polityczno-państwowego, który powstał raczej z pobudek finansowych wielkich posiadaczy ziemskich, a nie z powodów patriotycznych. Raczej należałoby mówić o luźnych powiązania wyraźnie już wtedy angielskojęzycznego Teksasu z metropolią meksykańską.

Rozpoczyna się wieloletnia blokada morska wybrzeży Meksyku przez Teksańczyków, w trakcie której w 1843 r. Teksańczycy pokonali na morzu pierwsze w historii okręty wojenne wyposażone w napęd łopatkowy. Były to 2 silne i nowoczesne fregaty parowe przekazane Meksykanom przez Brytyjczyków, którzy widzieli w Meksyku naturalnego sojusznika.

1845. Kongres USA przychyla się do wielokrotnie ponawianej prośby mieszkańców Teksasu i proklamuje Teksas jako 26 stan USA.

1846. W obronie terytorium prawnie meksykańskiego wystąpił gen. Antonio Lopez de Santa Anna i wkroczył do Teksasu z wojskiem co zapoczątkowało wojnę amerykańsko-meksykańską.