Historia gospodarcza
Z Wikipedii
Historia gospodarcza - dziedzina historii zajmująca się dziejami produkcji (rolnictwo, rzemiosło, przemysł) i handlu. W zależności od tego, czy jest uprawiana przez historyków, czy też ekonomistów, przeważa w niej albo skłonność do dokładnej analizy poszczególnych zjawisk gospodarczych, dziejów wybranych majątków i przedsiębiorstw, albo do kładzenia nacisku na stosowanie w badaniach teorii i modeli ekonomicznych. W pracach historyków gospodarczych stosowane są metody statystyczne, nawiązuje się też często do nauk takich jak: antropologia, historia kultury materialnej, historia społeczna, demografia historyczna.
Spis treści |
[edytuj] Powstanie i rozwój historii gospodarczej
Choć pewne informacje dotyczące życia gospodarczego odnaleźć można już w dziełach historyków starożytnych, zainteresowanie historią gospodarczą jako samodzielną dziedziną pojawia się dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku pod wpływem rozwoju ekonomii politycznej. Za podstawowe prace z tego okresu uznać można The state of the poor: or an history of labouring classes in England from conquest to the present period (1797) autorstwa ucznia Adama Smitha - Fredericka Mortona Edena oraz Das nationale System der politischen Okonomie (1841) Friedricha Lista. Tradycję tą kontynuowali także Karol Marks i Fryderyk Engels w swoim Kapitale. W drugiej połowie XIX wieku powstała tzw. nowsza szkoła ekonomiczna, która znajdując się nadal w nurcie ekonomii politycznej dokonała istotnego postępu w zakresie wykorzystywania w swych badaniach różnorodnych źródeł historycznych oraz odejścia od mechanicznego stosowania w opisie przeszłości współczesnych teorii ekonomicznych.
Po I wojnie światowej dochodzi do szybkiego rozwoju historii gospodarczej. Staje się ona przedmiotem uniwersyteckim (w zależności od kraju zaliczanym albo do ekonomii, albo historii), ukazywać się zaczynają poświęcone jej czasopisma (Jurnal of Economic and Business History (1926), Economic History Rewiev (1927), Annales d'histoire, économique et sociale (1929), a w Polsce od roku 1931 Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych). Do głosu doszły też dwie szkoły, które wywarły największy wpływ na dalszy rozwój historii gospodarczej: francuska szkoła Annales oraz historiografia marksistowska (wbrew pozorom, najważniejsi przedstawiciele tego nutu nie działali w państwach socjalistycznych, ale w krajach kapitalistycznych). Powstają też pierwsze szeroko zakrojone międzynarodowe badania porównawcze nad historią cen (od roku 1930).
W okresie po II wojnie światowej do już istniejących szkół doszła jeszcze tzw. New Economic History, która kładzie nacisk na zastosowanie ekonometrycznych modeli zjawisk historycznych oraz szerokie wykorzystanie analizy statystycznej.
[edytuj] Historia gospodarcza w Polsce
W Polsce rozwój historii gospodarczej wiążę się przede wszystkim z działalnością redaktorów Roczników Dziejów Społecznych i Gospodarczych - Franciszka Bujaka, twórcy tzw. szkoły lwowskiej (badania nad historią osadnictwa, klęskami elementarnymi, historią cen, wielką własnością ziemską) oraz Jana Rutkowskiego, założyciela szkoły poznańskiej (dzieje wsi i folwarku).
Po II wojnie światowej doszło w Polsce do znacznego ożywienia badań z zakresu historii gospodarczej, w czym istotną rolę odegrało z jednej strony znacznie jakie przywiązywali do niej marksiści, a z drugiej, uznanie jej za mniej wrażliwą ideologicznie niż historia polityczna. Najważniejsi przedstawiciele dziedziny to:
- Witold Kula, który choć bliski historiografii marksistowskiej zachował w swych koncepcjach znaczną samodzielność i wywarł duży wpływ na światową historię gospodarczą;
- Marian Małowist utrzymujący bliskie stosunki ze szkołą Annales;
- Jerzy Topolski wywodzący się ze szkoły poznańskiej;
- Andrzej Wyczański związany ze szkołą Annales.
[edytuj] Podstawowe opracowania
- Kula Witold, Problemy i metody historii gospodarczej, 1963.
- Kula Witold, Teoria ekonomiczna ustroju feudalnego: próba modelu, 1962.
- Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, pod red. Antoniego Mączaka, 1981.
- Pomorski Jan, Paradygmat "New economic history" : studium z teorii rozwoju nauki historycznej, 1985.
- Sosnowska Anna, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią, 2004.
- Topolski Jerzy, Narodziny kapitalizmu w Europie XIV-XVII wieku, 1987.
