Homo Sovieticus

Z Wikipedii

Homo Sovieticus - (łac. Człowiek sowiecki) – spopularyzowane w Polsce przez ks. Józefa Tischnera określenie człowieka przyzwyczajonego do komunistycznej formuły państwa, oczekującego, że od państwa otrzyma pracę, opiekę socjalną, zdrowotną i inną w zamian za płacenie podatków. Autorem sformułowania był rosyjski pisarz i socjolog Aleksandr Zinowjew.

„Homo sovieticus – wg Tischnera – to zniewolony przez system komunistyczny klient komunizmu – żywił się towarami, jakie komunizm mu oferował. Trzy wartości były dla niego szczególnie ważne: praca, udział we władzy, poczucie własnej godności. Zawdzięczając je komunizmowi, homo sovieticus uzależnił się od komunizmu, co jednak nie znaczy, by w pewnym momencie nie przyczynił się do jego obalenia. Gdy komunizm przestał zaspokajać jego nadzieje i potrzeby, homo sovieticus wziął udział w buncie. Przyczynił się w mniejszym lub większym stopniu do tego, że miejsce komunistów zajęli inni ludzie- zwolennicy «kapitalizmu». Ale oto powstał paradoks. Homo sovieticus wymaga teraz od nowych «kapitalistów», by zaspokajali te potrzeby, których nie zdołali zaspokoić komuniści. Jest on jak niewolnik, który po wyzwoleniu z jednej niewoli czym prędzej szuka sobie drugiej. Homo sovieticus to postkomunistyczna forma «ucieczki od wolności», którą kiedyś opisał Erich Fromm” (Tischner, 1992)

Homo sovieticus:

- człowiek podporządkowany kolektywowi (organizacji partyjnej),

- dla jego postawy charakterystyczna jest ucieczka od wolności i odpowiedzialności,

- koniunkturalnizm, oportunizm,

- agresja wobec słabszych, uniżoność wobec silniejszych,

- brak samodzielnego myślenia oraz działania,

- oczekiwanie że "ktoś coś załatwi",

- zniewolony intelektualnie,

- pozbawiony osobowości i godności,

- całkowicie podporządkowany władzy partii

 To jest tylko zalążek artykułu związanego z ZSRR i socjologią. Jeśli możesz, rozbuduj go.

[edytuj] Literatura

• Courtois S., Werth N., Panné J.L., Paczkowski A., Bartosek K., Margolin J.L. - Czarna Księga komunizmu. Zbrodnie, prześladowania, terror, Prószyński i spółka, Warszawa 1999.
• Davies N. - Europa, Wydawnictwo Znak, Kraków 1998.
• Diamond J. - Guns, Germs and Steel. The fates of Human Societies, New York 1997.
• Kapuściński R. - Imperium, Czytelnik, Warszawa 1997.
• Tischner J. - Etyka solidarności i Homo sovieticus, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1992, ISBN 83-240-0588-9.
• Tischner J. - Historia filozofii po góralsku, Wydawnictwo Znak, Kraków 1997.
• Tischner J. - Miłość nas rozumie. Rok liturgiczny z księdzem Tischnerem, Wydawnictwo Znak, Kraków 2000.
• Tischner J. - Nieszczęsny dar wolności, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1993.
• Zinovyev A. - Homo sovieticus. Grove/Atlantic, 1986, ISBN 0-87113-080-7.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Agata Szczuka, Inny „homo sovieticus”
• Wojciech Bonowicz, Myśli wyszukane ks. Józefa Tischnera, Znak, Kraków 2000
• Jan Kruszyński, Jaki kapitalizm w Polsce?
• Michał Czaplicki, What is the content of a popular phrase „Homo sovieticus”? Does it have any economic consequences, if so – what are these?
• Soviet Civilization: A Cultural History by Andrei Sinyavsky (New York: Arcade Publishing, 1990)
• Człowiek niezwykły
• Dlaczego chcą wyjechać?, Z Maciejem Langiem, konsulem RP w Ałma-Aty (Kazachstan) rozmawia Krzysztof Renik
• Tygodnik Powszechny Online