Dyskusja:Idealizm subiektywny
Z Wikipedii
Fragment wyrzucony w trakcie remontu hasła ontologia. Być może cenny i możliwy do wykorzystaniaMaLu 14:07, 2 paź 2006 (CEST)
Zagadnienie idealizmu metafizycznego
Drugim zagadnieniem wynikającym z metafizycznych refleksji nad poznaniem jest kwestia przedmiotów idealnych. W epistemologii idealizm przyjmuje dwie formy - immanentną i transendentną. Z kolei w ontologii wyróżniamy inne kierunki idealistyczne: idealizm subiektywny i idealizm obiektywny.
Metafizyczny idealizm subiektywny
Główne założenia metafizycznego idealizmu subiektywnego w wersji immanentnej w zastosowaniu do ciał przedstawiają się następująco:
- Ciała to wrażenia lub układy wrażeń poznającego je podmiotu. Wrażenia nie są substancjami i nie mogą istnieć bez podmiotu. Skoro zaś nie są substancjami to istnienie wrażeń nie może być rozumiane
tak jak istnienie substancji. W takim razie, jeśli mówimy iż wrażenia istnieją, mamy na myśli: „ktoś to wrażenie przezywa, ktoś go doznaje”
- Ciała są tylko układami wrażeń (Berkeley) a więc orzekając ich
istnienie orzekamy o nich w takim sensie jak o wrażeniach, a więc: ciała istnieją to znaczy, ktoś ich doznaje, ktoś je przeżywa, ktoś jest ich świadomy.
- Najwybitniejszym wyznawcą tej tezy był George Berkeley, który
wyraził ją w formule esse = percipi, tzn. że jeśli idzie o ciała to ich istnienie polega na tym, że są postrzegane.
Metafizyczny idealizm subiektywny był nieraz proponowany w wersji transcendentnej. Głownym założeniem tego wariantu jest teza:
- Umysł niczego innego nie może poznawać poza swoimi konstrukcjami, a
więc, gdy mówimy że ciała istnieją to znaczy: ktoś o ciałach w pewien sposób myśli, ktoś je sobie w pewien sposób uświadamia. Konsekwencją metafizycznego idealizmu subiektywnego jest teza zakładająca, że świat dany w doświadczeniu jest konstrukcja umysłu, korelatem świadomości człowieka (duszy). Pogląd ten stał się jednym z zarzutów stawianych idealizmowi przez jego przeciwników. Twierdzili oni, że dla idealisty nie ma różnicy pomiędzy rzeczywistością cielesną a jej halucynacją. Zwolennicy idealizmu subiektywnego w wersji immanentnej odpowiadali w następujący sposób:
- Ciała rzeczywiste – to wrażenia, które człowiek odbiera,
pokrywające się z wrażeniami Boga. Bóg wszechwiedzący stale spostrzega wszechświat, a więc wszechświat rzeczywisty stale istnieje. Pozory ciał – to wrażenia człowieka nie pokrywające się z wrażeniami Boga
- Inne ujęcie różnicy między ciałami rzeczywistymi a ich pozorami —
rzeczywistość mogą stanowić tylko takie układy wrażeń, których zespół wykazuje pewna ciągłość i prawidłowość (w związku z tym sny i złudzenia nie są rzeczywistością)
Inne zarzuty wysuwane przeciw idealizmowi subiektywnemu:
- jeżeli utożsamia się przyrodę cielesną z wrażeniami doznawanymi
przez ludzi, to należy przyjąć, że nie istniała ona przed pojawieniem się człowieka.
- należy przyjąć że rzeczy powstają gdy spojrzy na nie człowiek, a
giną gdy na nie niepatrzy.Obydwa zarzuty odpiera Berkeley przez odwołanie się do wszechwiedzy boskiej (jak wyżej)
Z kolei zwolennicy idealizmu subiektywnego w wersji transcendentnej odpowiadali na stawiane zarzuty w sposób następujący:
- Fikcja, twory zmysłowe – to, co może być przez doświadczalnie
obalone.
- Fenomeny, zjawiska – twory posiadające rzeczywistość empiryczną –
tzn. potwierdzane przez kryterium doświadczenia, harmonii wewnętrznej i powszechnej zgody, należące do przedmiotów intencjonalnych. to nie jest wogole to jakies dziwne
