Jan Kanty Andrusikiewicz

Z Wikipedii

Jan Kanty Andrusikiewicz (ur. 9 stycznia 1815 w Słopnicach koło Limanowej – zm. 9 stycznia 1850 w Kamienicy) - nauczyciel ludowy i organista w parafii Chochołowskiej, jeden z przywódców powstania chochołowskiego z 1846 r.

Na świat przyszedł w Słopnicach Królewskich, obecnie Słopnice, jako syn organisty. Szkołę powszechną ukończył w Bochni, niestety naukę w gimnazjum musiał przerwać z powodu ciężkich warunków materialnych rodziców. Od ojca nauczył się grać na organach i na skrzypcach. Przez krótki okres dokształcał się w Krakowie u organisty katedralnego i kompozytora Wincentego Gorączkiewicza. Po powrocie z Krakowa, Andrusikiewicz zasiadł na chórze w Staniątkach, potem w Rychwałdzie, Makowie Podhalańskim , a wreszcie od 1833 r., w Chochołowie gdzie został mianowany przez konsystorz tarnowski nauczycielem parafialnym. Zgromadził około 700 egzemplarzy książek i chętnie wypożyczał je chłopom. Uczył ich również pięknych pieśni ludowych i religijnych. Niepokoiło to miejscowego proboszcza i Kajetana Borowskiego - właściciela Chochołowa, który traktował chłopów jak niewolników.

Po niedługim czasie Andrusikiewicz stał się popularny wśród Górali, prowadził agitację niepodległościową na Podhalu, a 21 lutego 1846 roku stanął u boku ks. Józefa Kmietowicza i ks. Michała Głowackiego, oraz Juliana Goslara na czele powstania górali chochołowskich przeciwko zaborcy austriackiemu i feudałom. W pierwszych dniach walk uczestniczył w rabowaniu straży skarbowych. Raniony bagnetem, został zmuszony do przekazania kierownictwa nad powstaniem ks. Kmietowiczowi. Po upadku powstania ukrywał się na dworze Maksymiliana Marszałkowicza w Kamienicy. Aresztowany przez władze austriackie, został skazany na 20 lat więzienia. Był więziony w latach 1846-1848 w twierdzy Spielberg w Brnie. Zwolniony dzięki amnestii, zastał swoją rodzinę w Chochołowie w skrajnej nędzy. Pomimo starań nie znalazł dla siebie posady nauczyciela, ani organisty. W tej sytuacji, dzięki pomocy swego przyjaciela z pobytu na Szpilbergu Antoniego Skąpskiego, rozpoczął pracę w administracji papierni Makymiliana Marszałkowicza w Kamienicy koło Limanowej. Tam zmarł na tyfus 9 stycznia 1850 r., mając zaledwie 35 lat. Pochowano go na cmentarzu w Kamienicy.