Jan Piotr Norblin
Z Wikipedii
Muzeum Narodowe, Warszawa
Jan Piotr Norblin de la Gourdaine (ur. 15 lipca 1745 w Misy-sur-Yonne, zm. 23 lutego 1830 w Paryżu) - z pochodzenia Francuz, malarz, rysownik i grafik, w 1774 sprowadzony do Polski przez Czartoryskich. Jeden z najważniejszych malarzy okresu stanisławowskiego, uważany za ojca polskiego malarstwa rodzajowego.
Spis treści |
[edytuj] Młodość i lata nauki
Po studiach u Casanowy w Dreźnie udał się do Polski w roku 1774, jako nauczyciel rysunków dzieci ks. Augusta Czartoryskiego. Przebywał w latach (1783-1785) i (1789-1790) w Arkadii koło Nieborowa, później na Puławach.
W Polsce mieszkał przeszło trzydzieści lat i tu powstały wszystkie jego najwybitniejsze prace. Na potrzeby Czartoryskich malował pejzaże i scenki z życia dworskiego, na zamówienie króla Stanisława Poniatowskiego odtworzył na płótnie epizod z wojen kozackich.
Prace jego cieszyły się wielkim uznaniem króla Stanisława Augusta.
[edytuj] Twórczość
Norblin malował sceny rodzajowe, portrety, polskie sceny historyczne (bitwy), głównie jednak cenne są dla nas jego szkice rodzajowe (seria kostiumów polskich, "Zbiór rozmaitych stroiów polskich/Costumes polonais 1817), przedstawiające życie wsi i miasteczek polskich przy końcu XVIII. w. Z prac Norblina wymienić należy obrazy olejne: Jasełka polskie, Kabalarka, sceny w rodzaju Watteau (były w Galerii Stanisława Augusta), krajobrazy (widoki Arkadii, Łazienek) itd., dalej z dekoracji w Powązkach zachowane 3 wielkie krajobrazy parkowe z festynami. W Arkadii pod Nieborowem zachowała się freskowa dekoracja plafonu (Jutrzenka). Norblin był również rytownikiem. Znanych jest 94 płyt, przeważnie akwafort, przebija się w nich silnie wpływ Rembrandta. Przeważają sceny historyczne (Powołanie Przemysława na króla, Ofiarowanie korony Piastowi), portrety, typy polskie, studia głów i popiersi, krajobrazy wiejskie i kompozycje (Wynalezienie rysunku).
Najciekawsze chyba jego prace z początkowego okresu twórczości w Polsce to rysunki rodzajowe, scenki z życia ulicy, tzw. typy uliczne, a także scenki o charakterze anegdotycznym zawarte w obszernym szkicowniku artysty. Istotnym osiągnięciem Norblina były ilustracje do „Myszeidy” Krasickiego. Najważniejszy okres twórczości artysty w Polsce przypada na czasy po Konstytucji 3 Maja, szczególnie insurekcji kościuszkowskiej. Norblin naszkicował moment przyjęcia słynnej konstytucji. Insurekcja warszawska zastała Norblina w stolicy i to jemu zawdzięcza kultura polska ilustracje tamtych wydarzeń (rysunki walk na Krakowskim Przedmieściu, wieszania zdrajców i in.). Zatrudniony oficjalnie w roli ilustratora powstania, Norblin (już także obywatel polski) naszkicował m.in. Obóz powstańców, Rzeź Pragi, a wspólnie z Orłowskim Bitwę pod Racławicami. W 1804 roku artysta opuścił Polskę, gdzie otrzymał szlachectwo i zamieszkał na stałe we Francji w Paryżu, gdzie malował sceny z Polski na podstawie przywiezionych szkiców, rysował sceny z życia francuskiej ulicy i z wojen napoleońskich.
[edytuj] Charakterystyka dzieł
Zdaniem większości krytyków sztuki rysunki Norblina cechuje świetna kreska, wielki talent do obiektywnego oddania całości tematu. Charakterystyczne, że jego prace zwykle traciły po ich dopracowaniu, największą wartość artystyczną zachowując w formie pierwotnego szkicu. Tematyka prac Norblina i podejście do wybieranych przez niego tematów każą widzieć w nim moralistę i filozofa o raczej demokratycznych przekonaniach. Norblin wykształcił w Polsce grupę uczniów, tak jak on przede wszystkim wybitych autorów scen rodzajowych, spośród których najważniejsi to Aleksander Orłowski, Michał Płoński i Jan Rustem.
[edytuj] Rodzina
Jan Piotr Norblin de la Gourdaine miał kilku synów: pierwszy z nich: Sébastien Louis Guillaume Norblin, był tak jak ojciec malarzem. Drugi zaś Louis Pierre Martin Norblin, wiolonczelistą, kolejny Aleksander Jan był brązownikiem. Syn tego ostatniego, Wincenty Norblin (1805-1872) był założycielem polskiej linii rodziny.
