Kiep

Z Wikipedii

Kiep - staropolskie słowo znane z literatury XV-wiecznej (podobnie stare słowo czeskie i ruskie), oznaczające pierwotnie kobiecy srom, a w przenośni także kobietę, a później także mężczyznę zniewieściałego lub zachowującego się nie po męsku (np. niehonorowo lub nierozumnie), z którego wzięło się później kolejne znaczenie na określenie człowieka głupiego, które przetrwało do naszych czasów.

Od tego wyrazu pochodzi przymiotnik kiepski.

Dosłownie (expressis verbis) Jan Andrzej Morsztyn użył tego wyrazy we fraszce "Nadgrobek kusiowi":

Kuś umarł, kpy w sieroctwie(...)

Z wieloznaczności pojęcia korzystali m.in. we fraszkach: Jan Kochanowski (np. gdzie kiep powozi, a w chomącie mądy - gdzie żona furmanem, a mąż koniem), oraz Wacław Potocki (np. między kolany u niewiasty kiep - o mężczyźnie zdominowanym przez kobietę, jak koń prowadzony kolanami jeźdźca).

Za czasów panowania Jana III Sobieskiego część szlachty opozycyjna wobec tego monarchy mówiła o nim kiep. Przed oskarżeniami o nielojalność broniono się tłumacząc, że jest to skrót oznaczający "Król Ian Europy Pan".

W dzisiejszej polszczyźnie kiep funkcjonuje w znaczeniu archaicznego określenia na osobę głupią, a w szczególności łatwą do oszukania, oraz w zupełnie nowym znaczeniu, jako niedopałek papierosa. W tym ostatnim znaczeniu inaczej się odmienia, tj. kiep, kiepa, w znaczeniu głupiec natomiast mamy kiep, kpa.