Kinaza kreatynowa

Z Wikipedii

Kinaza kreatynowa

Mięśniowa kinaza kreatynowa

Kinaza kreatynowa (CK), kinaza fosfokreatynowa (CPK) jest enzymem (EC 2.7.3.2) wytwarzanym przez różnorodne typy tkanek. Katalizuje odwracalną reakcję przenoszenia grupy fosforanowej bądź z fosfokreatyny na ADP regenerując ATP lub z ATP na kreatynę obudowując zapasy fosfokreatyny. Dlatego CK jest enzymem kluczowym w bioenergetyce komórki, odgrywając ważną rolę w homeostazie komórkowego ATP.

W tkankach i komórkach o wysokim zapotrzebowaniu energetycznym, takich jak mięśnie szkieletowe, gładkie a także mózg, plemniki i komórki fotoreceptorowe, stężenie fosfokreatyny zdecydowanie przewyższa stężenie ATP. Podczas aktywacji komórki kinaza kreatynowa z zapasów fosfokreatyny regeneruje ATP, który jest głównym źródłem energii w reakcjach biochemicznych.

Badanie poziomu CK stosuje się w diagnostyce medycznej. Stanowi marker molekularny.

[edytuj] Formy kinazy kreatynowej

W cytoplazmie większości komórek ssaków, enzymy CK dzielą się na dwa podtypy: B (brain - mózgowy) oraz M (muscle - mięśniowy). Istnieją jednak trzy izoenzymy, które są dimerami: CK-MM, CK-BB i CK-MB. Kodujące je geny znajdują się na różnych chromosomach: B na 14q32 i M na 19q13.

Wzorce izoenzymów różnią się w zależności od tkanki. CK-BB rzadko osiąga znaczącą ilość w krwiobiegu. Mięśnie szkieletowe wytwarzają CK-MM (98%) i CK-MB. Mięsień sercowy natomiast wytwarza CK-MM w 70% i CK-MB w 30%.

Cytoplazmatyczne dimeryczne formy kinazy kreatynowej:

MM - Mięśnie szkieletowe
MB - Mięsień sercowy
BB - Tkanka mózgowa

Istnieją jeszcze 2 formy mitochondrialne, które są oktamerami:

sMt-CK - mitochondrialna forma mięśniowa (sarcomeric)
uMt-CK - mitochondrialna forma tzw. wszędobylska (ubiquitous)

Mitochondrialna kinaza kreatynowa (CK_m) jest obecna w przestrzeni międzybłonowej mitochondrium. Uczestniczy w produkcji fosfokreatyny z ATP tworzonego w procesie fosforylacji oksydacyjnej.

[edytuj] Diagnostyka

Badania poziomu kinazy kreatynowej w surowicy wykorzystuje się w diagnostyce medycznej. Podwyższony poziom CK świadczy przede wszystkim o uszkodzeniu tkanek, szczególnie mięśni. Oznacza zatem kontuzje, nadmierny wysiłek fizyczny, choroby mięśnia sercowego, zawał serca, choroby ośrodkowego układu nerwowego, wylewy, napady epileptyczne lub intensywną radioterapię. Może również pojawiać się na przykład przy niedoczynności tarczycy lub w chorobach mięśni, a czasami (ok 1% przypadków) także przy zażywaniu leków z grupy statyn, obniżających stężenie cholesterolu we krwi.

Izoenzym sercowy kinazy kreatynowej (CK-MB) jest markerem martwicy mięśnia sercowego. Podwyższony poziom wskazuje na ataki serca (dziś jest to coraz rzadziej stosowane badanie).

Obniżony poziom CK może oznaczać alkoholową chorobę wątroby lub reumatoidalne zapalenie stawów.

Zakres wartości prawidłowych: