Kosmogonia grecka
Z Wikipedii
Grecka kosmogonia ukazuje nam okres od powstania świata do jego uporządkowania oraz dzieje ludzi od złotego wieku do wieku żelaznego. Głównym źródłem mitu kosmogonicznego jest Theogonia Hezjoda, Przemiany Owidiusza i Biblioteka Apollodorosa.
Spis treści |
[edytuj] Rodzaje kosmogonii
W wierzeniach starożytnych greków istniały dwie koncepcje kosmogonii:
- optymistyczna - świat powstaje od zła i dąży do doskonałości
- pesymistyczna - świat od stanu doskonałości (raju) dąży do upadku
[edytuj] Stworzenie świata
Najpierw powstał Chaos, potem Gaja, Eros, Ereb i Noc (bóstwa chtoniczne). Z Gai narodził się Uranos. Uranos strącał swoje dzieci do Tartaru. W wyniku buntu Gai i Tytanów utracił władzę. Jeden z synów, Kronos, odciął ojcu narządy płciowe i uwolnił Cyklopów i Sturękich z Tartaru. Tytani powierzyli rządy Kronosowi, który na nowo uwięził Sturękich i Cyklopów, poślubił swoją siostrę Reję. Gaja i Uranos przepowiedzieli Kronosowi, że straci władzę z ręki własnego syna. Każdego rodzącego się kolejno potomka połyka (Hestię, Demeter, Herę, Hadesa i Posejdona). Oburzona tym Reja prosi rodziców (Gaję i Uranosa) o pomoc w zemście nad Kronosem. Reja rodzi Zeusa, ukrywa go w górach a mężowi podaje do połknięcia głaz. Dorosły Zeus odnajduje Metydę, która dostarcza mu napój wymiotny, który w pomocą Rei podsunięto Kronosowi. Po jego wypiciu Kronos zaczął wyrzucać swoje dzieci w kolejności odwrotnej, niż je połykał. Zeus z braćmi podjął bój przeciw Tytanom (Tytanomachia). Wreszcie Gaja przepowiedziała mu, że wygra jeśli uwolni Sturękich i Cyklopów. Zeus uwolnił ich i razem natarli na tytanów i zepchnęli ich pod ziemię. Bracia podzielili świat między siebie: Hades dostał świat podziemny, Posejdon morza i oceany a Zeus resztę. Gaja w akcie zemsty na nim rodzi Gigantów i namawia ich do buntu. Rozpoczyna się szturm na Olimp (Gigantomachia). Giganta można było zabić przez połączenie się nieśmiertelnych bogów ze śmiertelnymi (Heraklesem). Bogowie Olimpijscy pokonali synów Gai, której gniew wzrósł jeszcze bardziej. Urodziła więc ostatniego syna Tyfona (lub Tyfoeusa), który napadł na Olimp (Tyfonomachia). Niektóre źródła podają, że wszyscy bogowie prócz Zeusa i Ateny uciekli do Egiptu pod różnymi postaciami. Zeus zranił Tyfona wielkim sierpem adamantowym, którym kiedyś Kronos okaleczył Uranosa, ale potwór oplótł go wężowymi splotami i odciął bogu ścięgna nóg i ramion. Nie wiadomo kto wyleczył Zeusa, który odzyskawszy siły rzucił się w pogoń za Tyfonem. Zeus przywalił go górą Etną, a jej wulkaniczne wrzenie to płomienie jakie wyrzuca z siebie potwór albo reszta piorunów Zeusa.
[edytuj] Dzieje ludzi
- wiek złoty (za panowania Kronosa)
- wiek srebrny (albo za panowania Kronosa albo za panowania Zeusa)
- wiek brązowy (za panowania Zeusa)
- wiek heroiczny (czas gigantomachii)- 1. Herakles i Argonauci; 2. Achilles i inni bohaterowie trojańscy
- wiek żelazny (do dzisiaj)
[edytuj] Źródła
- Zygmunt Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian
- Hezjod, Theogonia
- Owidiusz, Przemiany
