Koszt krańcowy

Z Wikipedii

Typowy kształt krzywej kosztów krańcowych.

Koszt krańcowy - koszt jaki ponosi producent w związku ze zwiększeniem wielkości produkcji danego dobra o jedną jednostkę. Stanowi przyrost kosztów całkowitych związany z produkowaniem dodatkowej jednostki dobra.

Przy danej wielkości produkcji danego dobra producent ponosi określone koszty. Jeżeli zwiększy swoją produkcję o jedną jednostkę, wówczas koszty całkowite produkcji zwiększą się. Różnica w wielkości kosztów jakie producent ponosił wcześniej i kosztów jakie ponosi po zwiększeniu produkcji stanowi właśnie koszt krańcowy. Jest to inaczej koszt wyprodukowania dodatkowej jednostki dobra.

Pojęcie kosztu krańcowego może być również sformułowane w odniesieniu do konsumenta i oznacza wówczas koszt pozyskania dodatkowej jednostki dobra. Ponieważ jednak konsument nabywa dobra na rynku, to najczęściej koszt każdej jednostki dobra jest dla konsumenta stały i równy cenie dobra danej z rynku. Mogą jednak istnieć wyjątki od tej zasady, zwłaszcza w sytuacji niedoskonałej konkurencji na rynku.

Koszt krańcowy jest używany zamiennie z terminem koszt marginalny.

[edytuj] Przykład

Producent wydobywa obecnie 60 ton miedzi dziennie, ponosząc koszty całkowite w wysokości 150.000 zł. Gdyby chciał wydobywać 61 ton dziennie, kosztowałoby go to 152.000 zł. Przyrost wielkości wydobycia o 1 tonę spowodował wzrost kosztów całkowitych o 2.000 zł, co stanowi koszt krańcowy wydobycia miedzi.

[edytuj] Ujęcie matematyczne

W ujęciu matematycznym koszty krańcowe są pochodną funkcji kosztów całkowitych ze względu na wielkość produkcji.

$MC=\frac{dTC}{dQ}$

gdzie:

$M C$ - koszty marginalne
$T C$ - koszty całkowite
$Q$ - wielkość produkcji

Koszty krańcowe wskazują na dynamikę kształtowania się kosztów całkowitych w zależności od wielkości produkcji.

[edytuj] Znaczenie w ekonomii

Koszt krańcowy jest istotną kategorią mikroekonomiczną. Jego wprowadzenie było wynikiem obserwacji, że producent ponosi różne koszty w przeliczeniu na jednostkę produkowanego dobra w zależności od wielkości produkcji. Zaobserwowano, że dla typowych procesów gospodarczych koszty krańcowe początkowo maleją wraz ze wzrostem produkcji, aż do osiągnięcia minimum technologicznego. Dalsze zwiększanie produkcji ponad minimum technologiczne będzie pociągało za sobą coraz większe jednostkowe koszty kolejnych przyrostów produkcji i tym samym koszty krańcowe będą rosnąć.

Obserwacja ta jest istotna w mikroekonomicznej analizie zachowań producenta i określaniu optymalnego poziomu produkcji. Zgodnie z teorią ekonomii koszt krańcowy nie może być ujemny. Oznacza to, że zwiększenie produkcji nie może pociągać za sobą zmniejszenia kosztów całkowitych.

Dla niektórych rodzajów działalności gospodarczych koszty krańcowe wykazują jednokierunkową dynamikę, tj. wyłącznie spadają wraz ze wzrostem wielkości produkcji. Oznacza to, że koszt każdej kolejnej wyprodukowanej jednostki dobra, jest niższy od kosztu poprzedniej jednostki. Jest to typowa sytuacja dla sektorów w których dominującą rolę w wytwarzaniu wartości dodanej odgrywają koszty stałe i stanowi źródło korzyści skali produkcji.

[edytuj] Ciekawostka

Wielu studentów ekonomii mylnie zakłada, że optimum ekonomiczne (najbardziej opłacalna wielkość produkcji) leży w minimum wykresu funkcji MC(Q). W rzeczywistości znajduje się ono w punkcie przecięcia się krzywej MC(Q) i prostej p (cena równa się kosztowi krańcowemu).