Lebensraum

Z Wikipedii

Lebensraum (przestrzeń życiowa) – dla Niemców oznaczało to tereny, które miały im się należeć jako narodowi Panów (Herrenvolk). Doktryna ta zawierała wyraźne koncepcje rasistowskie, nacjonalistyczne.

Przestrzeń życiowa(Lebensraum)-niemieckie pojęcie polit.-publicystyczne definiujące przeludnienie Niemiec, brak przestrzeni niezbędnej do życia, co jakoby usprawiedliwia terytorialną ekspansję; termin pojawił się w XIX w. (zwł. po 1870 w publicystyce uzasadniającej roszczenia terytorialne); F. Ratzel wprowadził go do geografii polit., K. Haushofer z uczniami nadali mu podstawowe znaczenie w geopolityce; szeroki rozgłos zyskał po 1926 dzięki powieści H. Grimma Volk ohne Raum (Naród bez przestrzeni). Projekty i pierwsze programy osadnictwa Niemców na wschodzie kosztem wypędzeń rodzimej populacji rozpoczęto w Niemczech już podczas I wojny światowej. Później z idei L. hitlerowcy wywiedli jako cel zdobycie dla Rzeszy terenów po Ural, gdzie po zwycięskiej wojnie miano osiedlić ludzi "krwi czysto nordyckiej". Teoria Lebensraumu, jako alternatywa dla wyżywienia narodu poprzez handel światowy, została zarysowana przez Hitlera w jego (niepublikowanej za życia) drugiej, mniej znanej księdze z 1928 r., Das zweites Buch. Znajduje się tam również jej uzasadnienie, teoretycznie poprawne przynajmniej w I połowie XX w.

Przyczyny zdobywania przestrzeni życiowej:

Surowce i inne bogactwa.
Ziemia uprawna. Obecnie decydenci globalnego kapitalizmu starają się niwelować tę kwestię, tak by nie miało znaczenia, w czyich rękach jest ziemia. Dąży się (np. przez generowanie popytu na dobra techniczne) do tego, żeby godzina pracy w rolnictwie była równie cenna lub nawet mniej cenna niż godzina pracy w innych zawodach. Przyczynia się tu także likwidacja ceł oraz coraz tańszy transport. W ten sposób nawet zajęcie przez wojsko danego terytorium nic by de facto nie zmieniło. U nazistów jednak dochodziło tutaj przekształcenie podbitych narodów w supertanią niewolniczą siłę roboczą. Ponadto faktem jest, że wraz ze wzrostem demograficznym dostęp do żywności (i ogólnie systemu gospodarczego) będzie stawał się trudniejszy (konkurencja), dochody z rolnictwa mogą więc stać się nieproporcjonalne do pracy, a więc pola uprawne (szczególnie niektórych gatunków roślin) mogą stać się jednym z istotnych czynników decydujących dla bogactwa, a nawet samozachowania i wzrostu narodu.
Czynniki psychologiczne. Niekiedy argumentuje się, że mniejsze zaludnienie (takie, jak w dawnej Europie, a dzisiaj np. w Rosji) oraz gospodarka ekstensywna mają inny wpływ na psychikę jednostek niż współczesna gospodarka intensywna globalnego kapitalizmu i, będąca poniekąd jej pochodną, mieszczańska moralność. Zdobycie przestrzeni życiowej miałoby być więc metodą na kulturowe "cofnięcie czasu".