Ludobójstwo w Rwandzie
Z Wikipedii
Ludobójstwo w Rwandzie to masakra osób pochodzenia Tutsi dokonana przez ekstremistów Hutu (przede wszystkim z bojówek Interahamwe i Impuzamugambi) w Rwandzie w ciągu około 100 dni od 6 kwietnia do lipca 1994 roku. Jej ofiarą padło, według szacunków, od 800 000 do 1 071 000 ludzi.
Ludobójstwo to, wyróżniające się niespotykaną liczbą ludzi zamordowanych w tak krótkim czasie, stało się prawdopodobnie największą porażką ONZ w historii jej istnienia. Pomimo wszelkich danych jakie udało się zebrać przed wybuchem konfliktu i pomimo aktualnych relacji w mediach gdy ludobójstwo już się rozpoczęło, państwa zachodnie (w szczególności USA, Francja, Belgia i Wielka Brytania) w żaden sposób nie zainterweniowały, aby mu zapobiec.
ONZ powołało wcześniej, w październiku 1993 roku, UNAMIR (United Nations Assistance Mission for Rwanda) pod dowództwem kanadyjskiego generała Roméo Dallaire, aby "pomóc we wprowadzeniu Porozumień z Aruszy podpisanych przez rwandyjskie partie 4 sierpnia 1993". Podczas ludobójstwa ONZ nie zezwoliło jednak UNAMIR na żadne szersze działania interwencyjne.
Ludobójstwo zakończyło się, gdy Rwandyjski Front Patriotyczny zdominowany przez Tutsi pod dowództwem Paula Kagame obalił rząd Hutu i przejął władzę. Blisko dwa miliony Hutu, obawiając się odwetu Tutsi uciekło przez granice do Burundi, Tanzanii, Ugandy i Zairu (obecnie Demokratyczna Republika Konga). Pamięć ludobójstwa i nienawiść etniczna rozlała się na obszar Kongo, wywołując pierwszą i drugą wojnę w Kongo. Wpłynęła też na rozwój wojny domowej w Burundi.
Spis treści |
[edytuj] Rys historyczny
W XV wieku klany Tutsi połączyły się tworząc Królestwo Rwandy, które rządziło regionem przez kolejne stulecia. Chociaż niektórzy Hutu piastowali wysokie stanowiska, generalnie stanowiąca 82-85% większość Hutu była trwale odsunięta od władzy. W drugiej połowie XIX wieku nastąpiła redystrybucja własności do ziemi, w wyniku której wszyscy właściciele ziemscy będący Hutu musieli płacić daniny ustanowionym nad nimi zarządcom Tutsi. W tym samym czasie Rwanda prowadziła podboje, nadając wszystkim podbijanym grupom etnicznym status Hutu. Tym samym podział na Hutu i Tutsi stał się bardziej związany z poziomem społecznym niż z pochodzeniem etnicznym. Istniały nawet przypadki "stania się Tutsi" przez wzbogacenie się.
W wyniku Wyścigu o Afrykę w 1885 roku Rwanda i Burundi stały się jedną posiadłością kolonialną Niemiec. Niemcy nie planowały kolonizacji tych obszarów, i zamiast tego wyznaczyły elitarną klasę rodzimych mieszkańców do zarządzania terenem, wywodzącą się z aktualnie rządzących Tutsi. Ta decyzja zaostrzyła podziały pomiędzy Tutsi i Hutu. Po I wojnie światowej Rwanda stała się protektoratem Belgii, która zarządzała terytorium zgodnie z dotychczasową polityką Niemiec, pozwalając utrwalać się nienawiści etnicznej. Rwanda uzyskała niepodległość w 1962 roku. W wyniku wyborów Hutu uzyskali władzę w większości regionów.
[edytuj] Preludium ludobójstwa
Niezadowolenie wśród odsuniętych od władzy Tutsi doprowadziło do powstania ruchów mających na celu przywrócenie dotychczasowego porządku. Nastroje te były szczególnie silne w obozach Tutsi żyjących w rozproszeniu dookoła Rwandy, szczególnie w sąsiedniej Ugandzie. Główną organizacją walczącą o władzę dla Tutsi stał się Rwandyjski Front Patriotyczny, utworzony w 1985 roku. 1 października 1990 r. siły RFP zaatakowały Rwandę z baz w Ugandzie, wywołując kilkuletnią wojnę domową.
Wojna domowa zakończyła się podpisaniem Porozumień w Aruszy przez RFP i rząd Rwandy 4 sierpnia 1993, przy pomocy USA i Francji. Porozumienia znacznie ograniczyły władzę prezydenta, większość władzy została przekazana Przejściowemu Rządowi składającemu się z RFP i pięciu partii tworzących koalicję. Ta sytuacja miała trwać do czasu przeprowadzenia powtórnych wyborów.
W tym czasie nastroje nacjonalistyczne Hutu gwałtownie się zaostrzyły. Stacja radiowa RTLM, będąca własnością przywódców rządowych prowadziła otwartą propagandę przeciwko Tutsi, określając ich jako podludzi. Radykalne grupy Hutu zaczęły gromadzenie na dużą skalę broni i szkolenia wojskowe. Powołano bojówki pod nazwą Interahamwe ("Walczący razem") i Impuzamugambi ("Mający wspólny cel").
Istnieją dowody że ludobójstwo było dobrze zorganizowane [1] i zostały one przedstawione przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla Rwandy. Liczebność bojówek Hutu wzrosła w tym czasie do 30 000 ludzi. Niektóre oddziały były wyposażone w karabiny AK-47 i granaty. Wielu posiadało jedynie maczety – od których zginęła większość ofiar.
Zgodnie z Conspiracy to Murder: The Rwanda Genocide and the International Community (Linda Melvern), skazany zbrodniarz wojenny Premier Jean Kambanda zeznał że ludobójstwo było otwarcie omawiane w dyskusjach parlamentarnych.[2]
[edytuj] Dziesięć przykazań Hutu
Następujące przykazania zostały opublikowane w grudniu 1990 roku w gazecie w Kigali:
1. Każdy Hutu powinien wiedzieć że kobieta Tutsi, gdziekolwiek jest, pracuje dla interesów ludu Tutsi. Dlatego będzie uznany za zdrajcę każdy Hutu który: a) poślubia kobietę Tutsi; b) przyjaźni się z kobietą Tutsi; c) zatrudnia kobietę Tutsi jako sekretarkę lub konkubinę.
2. Każdy Hutu powinien wiedzieć że nasze córki Hutu są właściwsze i bardziej sumienne w zadaniach kobiety, żony i matki rodziny. Czyż nie są one piękne i szczere?
3. Kobiety Hutu, bądźcie czujne i starajcie się przeciągnąć swoich mężów, braci i synów na właściwą drogę.
4. Każdy Hutu powinien wiedzieć że każdy Tutsi jest nieuczciwy w interesach. Jego jedynym celem jest władza dla jego ludu. Dlatego będzie uznany za zdrajcę każdy Hutu który: a) zakłada spółkę z Tutsi; b) inwestuje swoje albo rządowe pieniądze w przedsięwzięcie Tutsi; c) pożycza pieniądze Tutsi albo pożycza od niego; d) sprzyja Tutsi w interesach.
5. Wszystkie strategiczne pozycje, polityczne, administracyjne, ekonomiczne, wojskowe i policyjne powinny być w rękach Hutu.
6. Sektor edukacyjny musi być w większości Hutu.
7. Armia Rwandy powinna składać się wyłącznie z Hutu.
8. Hutu nie powinien dłużej litować się nad Tutsi.
9. Hutu, gdziekolwiek są, muszą działać zjednoczeni i solidarni, i mieć na uwadze losy ich braci Hutu.
10. Rewolucja Społeczna roku 1959, Referendum roku 1961 i Ideologia Hutu muszą być nauczane wszystkim Hutu na każdym poziomie. Każdy Hutu musi głosić wszędzie tę wiedzę.
[edytuj] Zaopatrzenie w broń
Brytyjska firma Mil-Tec Corporation Ltd zaopatrywała Hutu w broń co najmniej od czerwca 1993 do połowy lipca 1994. Mil-Tec wystawił faktury na 6.5 miliona $ i otrzymał 4.8 miliona $ za przysłaną broń. Zarząd Mil-Tec opuścił Anglię krótko po ujawnieniu tych informacji. [3]
Transporty broni z Mil-Tec obejmowały:
- 6 czerwca 1993 ($549 503 za amunicję z Tel Awiwu do Kigali);
- 17 - 18 kwietnia 1994 ($853 731 za amunicję z Tel Awiwu do Gooma);
- 22 - 25 kwietnia 1994 ($681 200 za amunicję i granaty z Tel Awiwu do Goa);
- 29 kwietnia - 3 maja 1994 ($942 680 za amunicję, granaty, moździerze i karabiny z Tirany do Goa);
- 9 maja 1994 ($1 023 840 za amunicję, moździerze i karabiny z Tirany do Goa);
- 18 - 20 maja 1994 ($1 074 549 za amunicję, moździerze, karabiny i wyrzutnie rakiet z Tirany do Goa);
- 13 - 18 lipca 1994 ($753 645 za amunicję i rakiety z Tirany do Kinszasy).[4]
[edytuj] Katalizator ludobójstwa: zamach
6 kwietnia 1994 roku samolot wiozący rwandyjskiego prezydenta Juvénal Habyarimana oraz Cyprien Ntaryamira, prezydenta Burundi, został zestrzelony w Kigali. Obaj prezydenci zginęli w tej katastrofie. Mimo że nie udało się z pewnością stwierdzić kto stał za tym zamachem, został on odczytany jako jednoznaczny sygnał rozpoczynający masakrę.
[edytuj] Ludobójstwo
Bojówki Hutu rozpoczęły łapanie i mordowanie każdego napotkanego Tutsi. Zagraniczni obserwatorzy zostali ewakuowaniu z Kigali, a ambasady zostały pozamykane. Narodowe radio nawoływało do pozostawania w domach, podczas gdy stacja RTLM podżegała do dalszych ataków na Tutsi. Drogi w Kigali i całym kraju zostały zamknięte przez setki blokad. Rzeź szybko rozprzestrzeniła się na cały kraj. Zwykli obywatele byli nawoływani do mordowania swoich sąsiadów i tych, którzy odmówią brania udziału w mordowaniu.[5] Większość ofiar zginęła w miejscu swojego zamieszkania, często z rąk swoich sąsiadów lub od maczet używanych przez bojówki. Całkowita liczba zabitych została oceniona na 800 000 do 1 071 000.
[edytuj] UNAMIR
W ciągu kolejnych tygodni nastąpiło wiele kontrowersyjnych decyzji Rady Bezpieczeństwa ONZ. (Report of The Independent Inquiry into the Actions of the United Nations During the 1994 Genocide in Rwanda; Statement of the Secretary-General on Receiving the Report [1999]).
Pierwszego dnia ludobójstwa, dowódca UNAMIR Roméo Dallaire wysłał prośbę o prawo do przejęcia czterech zidentyfikowanych składów broni w Kigali. Prośba ta została odrzucona przez ONZ. Dallaire wysłał również prośbę bezpośrednio do Sekretarza Generalnego ONZ Boutros Boutros-Ghali o autoryzowanie obrony cywilów rwandyjskich, z których wielu próbowało się chronić w bazach ONZ. Wielokrotne prośby o wzmocnienie kontyngentu również zostały odrzucone. ONZ rozkazało bezstronność i nie angażowanie się w żadne walki. Kolejną decyzją ONZ nakazało wycofanie sił pokojowych z rejonu konfliktu.
USA, będąc niedługo po nieudanej Operacji w Mogadiszu, odmówiły dostaw i pomocy dla Rwandy. (Evidence of Inaction: A National Security Archive Briefing Book, ed. Ferroggiaro). Francja, Chiny i Rosja sprzeciwiły się interwencji określając wydarzenie jako "sprawę wewnętrzną" Rwandy. Jedynie Belgia zwróciła się do ONZ o poszerzenie mandatu UNAMIR, ale po brutalnym zamordowaniu belgijskiej ochrony premiera Rwandy, Belgia wycofała swoje siły pokojowe.
Ostatecznie 29 kwietnia ONZ przyznało, że "mogło dojść do aktów ludobójstwa". Do tego czasu, według szacunków Czerwonego Krzyża około 500 000 Rwandyjczyków było zamordowanych. ONZ zgodziło się na przysłanie 5 500 żołnierzy, zapewnionych głównie przez kraje afrykańskie. Operacja ta została jednak opóźniona w wyniku niezgody co do warunków finansowania (Evidence of Inaction: A National Security Archive Briefing Book, ed. Ferroggiaro).
[edytuj] Rwandyjski Front Patriotyczny
Batalion RFP stacjonujący w Kigali został zaatakowany bezpośrednio po zestrzeleniu samolotu prezydenta. Batalion przebił się na północ i dołączył do stacjonujących tam oddziałów RFP [6]
RFP rozpoczęło działania wojenne bezpośrednio po sygnałach początku masakry. Jego przywódca Paul Kagame wezwał siły RFP stacjonujące w Ugandzie i Tanzanii do wkroczenia do Rwandy i związania walką bojówek Hutu. Rozpoczęło to nowe walki, które ostatecznie doprowadziły w lipcu 1994 roku do zniszczenia sił Hutu i obalenia dotychczasowego rządu. Blisko dwa miliony Hutu, obawiając się odwetu Tutsi, uciekło przez granice do Burundi, Tanzanii, Ugandy i Zairu.
W marcu 2000 roku Paul Kagame został prezydentem Rwandy. Pod jego rządami Rwanda wciąż prowadzi procesy przeciwko tysiącom oskarżonych o ludobójstwo.
[edytuj] Filmy o ludobójstwie w Rwandzie
- Czasem w kwietniu (2005) - telewizyjny film fabularny
- Hotel Rwanda (2004) - film fabularny
- Podałem rękę diabłu (2004) - film dokumentalny
- Shooting Dogs (2005) - film fabularny
- Shake Hands with the Devil (2007) - film fabularny
[edytuj] Źródła
- ↑ "Leave None to Tell the Story: Genocide in Rwanda." Human Rights Watch. Report (Updated 1 Apr. 2004)
- ↑ Qtd. by Mark Doyle. "Ex-Rwandan PM reveals genocide planning." BBC News. Online posting. 26 Mar. 2004.
- ↑ "Brokering Arms for Genocide." Chap. 3 in The Arms Fixers: Controlling the Brokers and Shipping Agents, by Brian Wood and Johan Pele man.
- ↑ "Arms shipments and the Rwandan Genocide." Online posting. Never Again International Niki.
- ↑ Qtd. in The Rwanda Crisis: History of a Genocide (London: Hurst, 1995), by Gérard Prunier; rpt. in "Rwanda & Burundi: The Conflict." Contemporary Tragedy. Online posting. The Holocaust: A Tragic Legacy.
- ↑ Col. Scott R. Feil. "Could 5,000 Peacekeepers Have Saved 500,000 Rwandans?: Early Intervention Reconsidered", ISD Report
[edytuj] Literatura
- Bruneteau, B. Wiek ludobójstwa, Warszawa, "Mówią wieki", 2004.
- Ilibagiza, I., Erwinmm, S. Ocalona aby mówić, , Duc In Altum, 2007.
- Kayitesi, A., Jeszcze żyjemy, Warszawa, Muza SA, 2007.
- Coff, C., Pamięć kości, Rzeczpospolita SA, 2007.
- Pałyga, J., Rwanda czas apokalipsy czas nadziei, Apostolicum, Ząbki 1998.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie
[edytuj] Zobacz też
