Maciej Mielżyński (powstaniec listopadowy)

Z Wikipedii

Maciej Józef Franciszek Mielżyński (ur. 15 września 1799 w Winnogórze, zm. 5 marca 1870), polski działacz polityczny i społeczny, ziemianin.

Pochodził ze znanej wielkopolskiej rodziny ziemiańskiej, był synem Józefa i Franciszki z Niemojowskich, bratem Seweryna. Kształcił się w domu wraz z rodzeństwem pod kierunkiem prywatnego guwernera Jana Baptysty Motty'ego, następnie w szkołach w Berlinie. W młodości był więziony za udział w Związku Kosynierów, ale ostatecznie uniewinniono go. Wziął udział w powstaniu listopadowym w oddzaile jazdy poznańskiej, służył pod dowództwem Dezyderego Chłapowskiego. Przez krótki czas po upadku powstania przebywał na emigracji; po powrocie trafił na 9 miesięcy do pruskiego więzienia, otrzymał także karę wysokiej grzywny.

W kolejnych latach, biorąc przykład z Chłapowskiego, zajął się rozwojem gospodarki rolnej we własnych dobrach. Zaangażował się także w pracę organiczną, współpracował z Karolem Marcinkowskim; był jednym z twórców Bazaru w Poznaniu, zasiadał w jego kierownictwie (w tym jako dyrektor po śmierci Marcinkowskiego w latach 1846-1850). Był - obok Antoniego Kraszewskiego i Gustawa Potworowskiego - jednym z przywódców stronnictwa "matadorów poznańskich", zwolenników legalnej opozycji wobec rządu. Należał do grona założycieli Towarzystwa Naukowej Pomocy, także w tej instytucji pełniąc funkcję prezesa (1846-1850), potem wiceprezesa (do końca życia). Od 1842 kierował Opieką Teatralną, za pośrednictwem której podejmował starania o powołanie polskiego teatru w Poznaniu.

Nie prowadził aktywnej działalności politycznej w okresie Wiosny Ludów i powstania 1848, ale należał do Komitetu Narodowego i uczestniczył w deputacji do króla pruskiego w sprawie reorganizacji Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Odmówił przyjęcia stanowiska prezesa polskiej części księstwa. Od 1849 zasiadał w sejmie pruskim, był współzałożycielem i prezesem (1856-1858) Koła Polskiego. Od 1855 dożywotni członek pruskiej izby panów.

W 1862 rozdał swoje dobra w Wielkopolsce między synów i wyjechał do Królestwa Polskiego. Dokonał tam uwłaszczenia chłopów. Opublikował wspomnienia z okresu powstania listopadowego, które po początkowej edycji w języku niemieckim z 1833 ukazały się także jako Epizod wojny 1831 roku ("Dziennik Poznański", 1897) i Wyprawa na Litwę (1908).

Z małżeństwa z Konstancją Mielżyńską miał 9 dzieci, m.in. syna Józefa.

Źródła:

• Zdzisław Grot, Maciej Mielżyński, w: Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa-Poznań 1981