Magna Charta Libertatum
Z Wikipedii
Magna Charta Libertatum (lub Magna Carta), czyli Wielka Karta Swobód (ang. The Great Charter) - akt wydany w Anglii w 1215 przez króla Jana bez Ziemi pod naciskiem możnowładztwa, wzburzonego królewską samowolą i uciskiem podatkowym. Formalnie była przywilejem mającym równocześnie znamiona umowy między królem a jego wasalami. Ograniczała władzę monarszą, głównie w dziedzinie skarbowej (nakładanie podatków za zgodą rady królestwa) i sądowej (zakaz więzienia lub karania bez wyroku sądowego), określając uprawnienia baronów, duchowieństwa i zakres swobód klas niższych.
Wielka Karta Swobód przyznawała feudałom prawo oporu przeciwko królowi w razie naruszenia przez niego praw w niej zawartych.
Najważniejsze postanowienia Karty:
- art. 12 - aby król mógł nałożyć tarczowe i zasiłki lenne musiał uzyskać zgodę Rady Królestwa,
- art. 13 - przywileje dla miast oraz potwierdzenie wcześniejszego przywileju jaki nadał władca Londynowi,
- art. 14 - podawał skład Rady Królewskiej m.in. feudałowie oraz lennicy króla,
- art. 39 - wolność osobista, zgodnie z nią król nie mógł aresztować poddanego bez wyroku sądowego, ani odebrać mu majątku,
- art. 61 - formułował sankcje za nieprzestrzeganie przez króla postanowień Karty, zgodnie z tym była komisja 25 baronów, z których czterech szło w delegację do króla informując go o złamaniu artykułów. Jeżeli król w ciągu 40 dni nie dostosował się do petycji baronów ci skierowali się do justycjariusza. Gdy król nadal buntował się baroni wzywali lud do zniesienia króla z tronu.
Artykuły 12, 14 i 61 zostały później kilkakrotnie potwierdzone przez Radę Regencyjną. W XIII-XIV wieku wielokrotnie potwierdzana, w XVII wieku stała się argumentem w walce o prawa parlamentu. Do dziś w ustawodawstwie anglosaskim uznawana jest za fundament porządku konstytucyjnego i gwarancję wolności obywatelskich, a także za początek demokracji brytyjskiej.
