Maria Fedecka
Z Wikipedii
Maria Fedecka (ur. w Moskwie 1904 - zm. w Warszawie 21 grudnia 1977 r.) - działaczka społeczna, członek KOR, bojowniczka o prawa człowieka.
Wychowała się w środowisku inteligenckim Grodna gdzie studiowała medycynę. Powołaniem jej życia było spieszenie z pomocą ludziom dyskryminowanym społecznie, ekonomicznie i politycznie. W czasie II wojny światowej w Wilnie w 1945 roku starała się ratować młodzież zagrożoną więzieniem i wywózką do ZSRR. Równolegle stała na czele grupki kobiet ratujących dzieci żydowskie. Uratowała życie wielu dzieciom i rodzinom żydowskim za co została uczczona w 1987 r. przez Yad Vashem zasadzeniem w Jerozolimie drzewka jej pamięci oraz dyplomem honorowym i medalem "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata". W obronie praw człowieka wykazywała niesamowitą odwagę. Kiedy w wyniku denuncjacji sąsiada do domu pp. Fedeckich przybył agent Gestapo pani Maria poleciła swojej córeczce Basi wyprowadzić żydowską dziewczynkę do ogrodu, a sama wdając się w rozmowę z gestapowcem zapytała go, czy potrafiłby pogłaskać własne dziecko rękami splamionymi krwią innych dzieci. Niemiec w milczeniu wyszedł by już więcej nie powrócić.
Pani Fedecka przekonała także żołnierza armii niemieckiej p. Hempla aby zaniechał udziału w zbrodniach hitlerowskich. Hempel zdezerterował z Wehrmachtu i przyszedłszy do domu pp. Fedeckich w Lebiodzie zdał relację o egzekucjach jakie miały miejsce w Wasiliszkach. Otrzymał od p. Marii dokumenty na nazwisko Burchardt i dzięki nim uciekł do Szwajcarii.
Po zakończeniu wojny Maria Fedecka wyjechała z Wilna. Zamieszkała na Wybrzeżu i tu w 1947 roku zainicjowała wraz ze Zdzisławem Grabskim i Michałem Pankiewiczem Ligę do Walki z Rasizmem skupiającą niewielki krąg polskiej inteligencji, która w prowokacjach antysemickich takich jak "wypadki kieleckie" oraz w postawach nacjonalistycznych widziała zagrożenie demokracji. Liga została bardzo szybko zlikwidowaną z racji politycznych. W latach 70. zaangażowana w działalność opozycji demokratycznej w PRL.
