Neuengamme (KL)
Z Wikipedii
Konzentrationslager Neuengamme, Arbeitslager Neuengamme był niemieckim obozem koncentracyjnym założony w grudniu 1938, na przedmieściach Hamburga, w Niemczech. Funkcjonował do maja 1945.
Spis treści |
[edytuj] Historia Obozu
W grudniu 1938 roku SS przeniosła stuosobowe komando zewnętrzne z KL Sachsenhausen do pustej cegielni w Neuengamme na przedmieściach Hamburga. W pierwszym okresie obóz funkcjonował jako Arbeitslager podległy KL Sachsenhausen, lecz już wczesnym latem 1940 roku stał się obozem niezależnym. Zajmował powierzchnię 213.000 m².
Praca w obozie polegała na produkcji cegieł i dachówek. Dla tego celu, więźniowie zostali zmuszeni do wykopania kanału ułatwiającego transport materiałów.
Szybko wokół tego obozu rozrosły się podobozy i komanda zewnętrzne, których liczba zbliżyła się do setki. Począwszy od 1942 roku, na niewolniczej pracy więźniów opierała się część produkcji zbrojeniowej. W 1944 roku fenomen ten rozwinął się na skalę masową.
Na terenie tego obozu przeprowadzono pierwsze doświadczenia z gazem Cyklon B, który później był używany - głównie w Auschwitz – do masowych eksterminacji w ramach polityki zagłady Żydów.
W obozie prowadzono także doświadczenia pseudomedyczne nad chorobami zakaźnymi. Badania te prowadził m.in. dr SS Kurt Heissmeyer na żydowskich dzieciach poniżej 12. roku życia. Dzieci te wymordowano na kilka dni przed końcem wojny i wyzwoleniem obozu.
Latem 1944 roku, do obozu trafiła duża ilość więźniarek z KL Auschwitz, zostały one rozesłane do wielu podobozów w północnych Niemczech.
18 kwietnia 1945 roku rozpoczęto ewakuację obozu przez wyprowadzenie więźniów na "Marsze Śmierci". Podczas tych ewakuacji wiele tysięcy więźniów zginęło. Więźniów zamknięto na statkach SS Cap Arcona (ok. 4.500) , SS Thiebleck (ok. 2.800) i SS Athen (ok. 2000), które wyprowadzono na redę portu hamburskiego w Zatoce Lubeckiej. Statki zostały dostrzeżone przez samoloty Royal Air Force i zatopione wraz ok. 8.300 więźniów: z Cap Arcony ocalało około 350, z Thieblecka ok. 50, z Athen wszystkich 1998 umieszczonych więźniów.
4 maja 1945 pusty obóz został wyzwolony przez wojska brytyjskie.
Komendantami obozu byli:
- Martin Weiss, lipiec 1940 - sierpień 1942
- Max Pauly, sierpień 1942 - kwiecień 1945
[edytuj] Więźniowie i ofiary
W obozie i podobozach znalazło się w sumie ok. 106.000 więźniów. Śmiertelność była bardzo wysoka (w wyniku zarówno niedożywienia, specjalnego traktowania, chorób, zimna, egzekucji) i wyniosła ok. 55.000 osób.
Wśród więźniów byli obywatele wielu krajów: jeńcy z ZSRR (34.350), Polacy (16.900), Francuzi (11.500), Niemcy (9.200), Duńczycy (6.950), Belgowie (4.800). Dla III Rzeszy byli oni jednak przede wszystkim Żydami, członkami ruchu oporu, polską inteligencją, lecz również komunistami, homoseksualistami, Romami i Sinti, Świadkami Jehowy.
[edytuj] Dzieje powojenne
Obóz był jednym z niewielu na terenie Niemiec, którego większość budynków doczekała się wyzwolenia w stanie nienaruszonym. Po wojnie obóz służył za miejsce internowania członków NSDAP i SS. Został zwrócony miastu w 1948 roku. Na terenie obozu powstał ośrodek wychowawczy i poprawczak, a w latach 60. więzienie.
Pierwsze upamiętnienie zostało zainstalowane w 1953 roku z inicjatywy b. więźniów z Francji. Następnie powstał szereg pomników, wśród nich "Pomnik Polaków deportowanych z Powstania Warszawskiego". Dopiero jednak wyprowadzenie więzienia, które nastąpiło w 2003 roku, pozwoliło rozpocząć prace nad globalną aranżacją miejsca pamięci.
[edytuj] Bibliografia
Wykaz bibliografii dla serii artykułów o niemieckich obozach w latach 1933-1945 został umieszczony na osobnej stronie.
