Nowina (herb szlachecki)
Z Wikipedii
Nowina (Nowiny, Nowińczyk, Wojnia, Zawiasa, Złotogoleńczyk), polski herb szlachecki.
Spis treści |
[edytuj] Opis herbu
W polu błękitnym zawiasa kotłowa srebrna z zaćwieczonym mieczem. Klejnot noga zbrojna złota.
[edytuj] Najwcześniejsze wzmianki
Wizerunek pieczętny z 1293, zapis sądowy z 1392. W wyniku unii horodelskiej w 1413 przeniesiony na Litwę (herb przyjął bojar litewski Mikołaj Bejnar). Rozpowszechniony w ziemiach: krakowskiej, lubelskiej, poznańskiej, sandomierskiej.
[edytuj] Legenda herbowa
Legenda opowiada o rotmistrzu Nowina, synu kotlarza, służącym Bolesławowi Krzywoustemu. Podczas odwrotu po przegranej wskutek zdrady wojewody krakowskiego Skarbimira bitwie z Rusinami w 1121 r. koń władcy był już zmęczony, co widząc Nowina odstąpił królowi swego. Wdzięczny Krzywousty nadał rotmistrzowi herb przedstawiający ucho kotła, na pamiątkę zawodu ojca bohatera, i miecz otłuczony. Błękitne pole tarczy herbowej jest upamiętnieniem przegranej bitwy. Nowina pojmany został później w Czechach wraz ze swym hetmanem i skuty z nim za nogę jednym łańcuchem. Dzielny rotmistrz uciął sobie nogę do kolana i umożliwił w ten sposób ucieczkę dowódcy, z nogą Nowiny zresztą przywiązaną do pasa. Dopiero po trzech dniach, kiedy hetman był już daleko. Nowina wezwał straże. Czesi docenili jego męstwo i po opatrzeniu rany odesłano Nowinę do Polski, gdzie w nagrodę dodano do herbu klejnot z nogą zakutą w zbroję złotą. Od klejnotu herb ten zwany jest też Złotogoleńczyk. Inni inaczej nieco tłumaczą okoliczności utraty nogi przez bohatera. Kaleką Nowina miał zostać broniąc pieszo, po oddaniu konia Krzywoustemu, swego pana albo na Psim Polu, albo w boju z Haliczanami. Również legenda o pobycie w niewoli i samookaleczeniu ma też pewną odmianę, według której król więżący Nowinę, doceniając jego miłość ojczyzny dał mu złoty goleń i klejnot herbowy.
[edytuj] Pieczętujący się
Abulewicz, Akcyz, Axt, Bagnar,Bandoszewski,Barycki, Bejner, Baynarowicz, Beynar, Bilanowski, Bissiński, Bochrier, Bodzanek, Borkowski, Bognar, Börner, Bogusławski, Boynar, Boruta, Boznański, Brzoska, Brzostowski, Brzozy, Byk, Janota Bzowski, Chmielewski, Chrzanowski, Chrząstowski, Chwalibóg, Czerny, Dackiewicz, Dobrosołowski, Dobrosułowski, Dobrowolski, Stefaniak-Dobrowolski, Dominowski, Downar, Druszkowski, Dubasowski, Dulowski, Elbowicz, Enochowicz, Falibowski, Faliński, Frącewicz-Spokojski, Frykacz, Gałązka, Garbowiecki, Garczyński, Giebułtowski, Gissowski, Gizbert-Studnicki, Giżewski, Giszowski, Glasenapp, Gliński, Gliszczyński, Glizmiński, Glezmierski, Głowacz, Goczałkowski, Gomor, Gośniewski, Grabkowski, Grabowiecki, Grabowski, Grajewski, Gustyniak,Haniewicz Hryszkiewicz,Huensche,Hulewicz, Ignatowicz, Ignatowski, Ikmanowski, Jankowski, Janikowski, Jasielewicz, Jaszkiewicz, Jelnicki, Jerzmanowski, Jezierski,Jeziorski,Jenota, Juchnowski, Jurczycki, Kania-Wrzosowski, Kędzierzawski, Klępicki, Kobylski, Konarzewski, Konopacki, Konopka, Kośla, Koraczycki, Koslicki, Kotlarz, Kowalewski, Kozakiewicz, Koziełło, Kozioł, Kożnicki, Krasuski, Krobicki, Krowicki, Krzysztoporski, Krzępowski, Krzepowski, Kwasowski, Kwiatkowski, Labeński, Lasotowski, Legawski, Lestwicz, Lewicki, Lisowski, Łaganowski, Łagiewnicki, Łękawski, Łopieński, Łośniewski, Łuczycki, Łuszczewski, Łysak, Mackiewicz-Woysiecki, Makowski, Macherzyński, Mantul, Marszowski, Masłoniecki, Maszewski, Maszycki, Mecherzyński, Mełwieński, Mielżyński, Miliński, Minocki, Miszewski, Młoszewski, Mninowski, Moczydłowski, Mściwujewski, Nabora, Nadbora, Naramski, Narębski, Niewieski, Niezabitowski, Nowakowski,Nowaliński, Nowicki, Nowiński, Nowokrzycki, Nowowiejski, Ochocki, Ochotnicki,Olszanowski (Wiktor Wittyg. Kraków, 1908.) Orlicki, Orlik, Orlikowski, Orzeszkowski, Pachołowiecki, Padniewski, Pasiński, Pawlikowski, Paziński, Perepecza, Piestrzecki, Pilat, Pilatowski, Pilchowski, Piłat, Piłaton-Ujejski, Pirocki, Pitowski, Pochocki, Podleski, Popowski, Pruski, Prządzewski, Przanowski, Przerembski, Przerębski, Przybylski, Przybysławski, Przysiecki, Pytkowski, Pytowski, Raciborski, Radło, Radwanowski, Rajski, Rampowski, Redzi, Rożnowski, Ryszkowski, Sapiński, Sawicki, Sawinicz, Schodzki, Sepieński, Sępiński, Sępowicz, Skocki, Skowzgird, Slachciński, Sładkowski, Słodzki, Słomiński, Smagłowski, Sobonowski, Sokolnicki, Solikowski, Soroczyński, Sroczycki, Sroczyński, Starowieyski, Strzałkowski, Szczepkowski, Szczygielski, Szeligowski, Szlachta, Szwarc, Ślusarski, Świątecki, Świrczyński, Taszycki, Tkórzewski, Tomecki, Ujazdski, Wandrycz, Watowski, Wieski, Wilczkowski, Wilkowski, Witkowski, Wojciechowski, Wojecki, Wojutyński, Wolski, Woyna-Falewicz, Wygierżewski, Zaleski, Załęski, Zarczycki, Zarzycki, Zaszczyński, Zgłobicki, Zimnowski, Złotnicki, Zwęcki, Żarcicki, Żejmo, Żelkowski, Żeromski.
[edytuj] Inne wzmianki
"Borkowski herbu Nowina. W ziemi Łukowskiej z dawnych czasów gniazdo domu tego. Z tych Zofia Borkowska żona Marcina Szaniawskiego herbu Junosza w roku 1550, matka Szymona Ługowskiego biskupa Przemyskiego. Nakielski fol. 685. Jan z Borkowa z Lasocianki łowczanki Lubelskiej zostawił syna Jędrzeja; ten z Osińskiej Stanisława, którego z Doroty Wiśniowskiej to potomstwo. Marcin najprzód pisarz grodzki. Przemyski i podwojewodzy, potem sędzia Lwowski, w Zdarte kaplicę fundował, Anna Jarzynianka pisarzówną Krakowska dwóch mu synów powiła, Aleksandra chorążego Bełskiego i Wojciecha. Feliks drugi syn Stanisława, z Promińską spłodził Kazimierza. Trzeci Zygmunt mąż rycerski, od którego syn Kazimierz, za tym była Magdalena z Leszcza Leszczyńska, od niej syn Paweł, i córek trzy Agnieszka, Teresa i Anna w roku 1658. Ponowił śluby małżeńskie Stanisław z Dziwolską, od której został się syn Wiktoryn."
"Sroczycki herbu Nowina (t. 8 s. 472-473)
Sroczycki herbu Nowina, w Podolskim województwie z Sroczyc. Stanisław Sroczycki wojski Kamieniecki, [str. 473] poborca w Podolskim z sejmu 1567. Constit. fol. 147. mąż to był ojczyźnie dobrze zasłużony i możny, córka jego była za Aleksandrem Koniecpolskim, matka Stanisława kasztelana Krakowskiego i hetmana, fundowała panny zakonne w Wieluniu, kędy dwie jej córki zakonnicami zostały, druga jego córka, poszła za Podfilipskiego sędziego ziemskiego Podolskiego."
"Zeromski herbu Nowina (t. 10 s. 158)
Zeromski herbu Nowina, w Mazowieckiem województwie i na Podolu. Jan, Henryk i Marcin części swoich donacje czynili w roku 1361. Acta in Płońsko w powiecie Zakroczymskim. Stanisław dworzanin Królowej Bony Sforcji, temu Woleńska herbu Grabie, powiła syna Marcina dzielnego w Moskiewskiej ekspedycji za Króla Stefana, i Augustyna, na rycerskim chlebie wielą lat zaprawionego, był i do Moskwy posłem: z Gostkowskiej herbu Junosza miał tych synów. Tomasza wojownika na Moskwę, Tatarów i Szwedów; Kazimierza, Franciszka i Stanisława."
„Witkowski herbu Nowina (t. 9 s. 364-366)
Witkowski herbu Nowina, w Krakowskiem województwie. Jarosz i Seweryn Witkowscy bracia rodzeni. Z tych [str. 365] Seweryn chorążym był księstwa Zatorskiego, pisał się z Rudułtowic, bywał posłem na sejmy i deputatem na trybunały, miał za sobą Rusocką, (Baranowski zaś powiada że Brandysownę herbu Radwan i z niej potomstwo zostawił z niej córek dwie, z których starsza z Stefanem Dembińskim, druga najprzód z Zygmuntem Dembińskim, po nim z Janem Ostrogorskim dożywotnie zmówione; synów zaś trzech: 1. Paweł miał syna jednego, który w obozie pod Toruniem umarł, i córkę Zofią, ta 1mo voto była za Dembińskim podkomorzycem Sandomierskim, 2do voto za Jędrzejem Kuczkowskim. 2. Stanisław umarł bezpotomny. 3. Seweryn z sejmu 1667. komisarzem do rewizji naznaczony, Constitut. fol. 31. ten z Anny Bolestraszyckiej, spłodził córkę Zofią Janowi Karolowi Jeziernickiemu zaślubioną, ale bezdzietną, i synów trzech, Stanisława którego żona Ujejska, z tej był syn Samuel ksiądz, i córka Marianna Gawrońska; Aleksandra, ten młodzianem umarł, i Pawła, ten pojął Bogumiłę z Biały Bielską miecznikownę Lubelską, z którą zo [str. 366] Starowiejską, Jan który z Bystronowską bezpotomny. Stefan który pojął Rusecką, córki tegoż Jana dwie zakonnicami w Raciborzu, trzecia Magdalena za Franciszkiem Starowiejskim. Jędrzej syn Jana, najprzód miał za sobą Palczewską, z nią sterilis, 2do voto Waśniewską, z tej córek trzy, Bobrowska, Radomyska, trzecia zakonnicą, i syn Władysław, 3tio voto Kuniecką, z tej syn Antoni Paulitą został. Są i w księstwie Litewskim, Jan w województwie Mińskiem, Władysław w księstwie Żmudzkim 1674. r. Franciszek w Brześciańskim z matki Paszkowskiej herbu Zadora urodzony.”
