Dyskusja:Oksana Zabużko
Z Wikipedii
Oksana Zabużko (Оксана Забужко), ur. 1960, poetka, prozaik, tłumacz, eseista, filozof i literaturoznawca. Ukończyła studia filozoficzne na Uniwersytecie T. Szewczenki w Kijowie. W 1987r. obroniła doktorat z estetyki. Pracuje w Instytucie Filozofii Ukraińskiej Akademii Nauk. Otrzymała stypendium Fundacji Fulbrighta i Fundacji Rockefellera oraz liczne nagrody w Niemczech, USA i na Ukrainie. Jest wiceprzewodniczącą ukraińskiego PenClubu. W l. 1992-1995 przebywała w Stanach Zjednoczonych, gdzie m.in. wykładała kulturę i literaturę ukraińską na uniwersytecie w Pittsburgu.
W l. 1985-2005 wydała na Ukrainie i w Stanach Zjednoczonych kilkanaście książek: tomików poetyckich, między innymi: Travnevyj inij(1985) Dyrygent ostann’oji swicky (1990), Awtostop (1994), a także zbioru esejów Chroniky wid Fortinbrasa (1999). Ogólnonarodową sławę przyniosły autorce Pol’ovi doslidzenn’a z ukrajins’koho seksu, które ukazały się na Ukrainie w roku 1996. Książka została również wydana na Węgrzech (1999), w Czechach (2001) i w Polsce – Badania terenowe nad ukraińskim seksem (wydania polskie 2003r. i 2005r., WAB, tłum. K. Kotyńska). Wydala ponadto rozprawy naukowe z dziedziny historii idei: Dvi kultury(1990), Filosofija ukrajins’koji ideji ta evropejs’kyj kontekst- frankivs’kyj period(1992), Sevcenkiv mif Ukrajiny(1997). W Polsce wydano jej esej Psychologiczna Ameryka i renesans azjatycki, albo znów o Kartaginie w tomie Sny o Europie (2005, Nemrod) oraz pojedyncze eseje na łamach czasopism. Tłumaczyła utwory Petera Smitha i Sylwi Plath.
Największy rozgłos zdobyła powieść Badania terenowe..., nazwana przez autorkę "postkomunistyczną psychoanalizą narodową", opisuje spustoszenia, jakich dokonał komunizm i totalitaryzm w ludzkiej psychice. Prezentuje zbiorowy portret społeczeństwa skazanego na siermiężność i bylejakość także w sferze prywatności i intymności. W książce przedstawiła uniwersalny opis stosunków między kobietami i mężczyznami, świadomie zawarła wątki autobiograficzne. Książka, napisana w realistycznym i drapieżnym stylu, została uznana za pierwszy manifest ukraińskiego feminizmu. Stała się narodowym bestsellerem, wielokrotnie wznawianym.
Esej Sny o Europie - namiętne i kontrowersyjne studium ukraińskiego prowincjonalizmu jako źródła kompleksów tego narodu - jest dokonaniem bardzo wysokiej próby. Tę prowincjonalność, zdaniem Zabużko, charakteryzuje specyficzna nekrofilia: "Nie ja pierwsza zauważyłam, że Ukraińcy potrafią kochać jedynie zmarłych". Kulturą ukraińską rządzi martyrologia, kult zmarłego bohatera, a oczyszczającym rytuałem narodowym jest pogrzeb - przeniesienie ciała Tarasa Szewczenki na Ukrainę, przeniesienie prochów Wasyla Stusa, Ołeksy Tychego i Jurija Łytwyna. Ci ludzie tworzą kategorię "czczonych nieboszczyków" - pośmiertnie przyznaje im się nagrody, choć "za życia nie dano im nic, nawet psiej budy". Pisze też Z. o "mitycznej władzy ocalałych". W ukraińskiej kulturze, gdzie wybitnych twórców, "którzy mieli szczęście dożyć późnego wieku zgodnie z logiką własnego losu, można w ciągu ostatniego półtora wieku policzyć na palcach", gdzie problem przetrwania i ocalenia tożsamości narodowo-kulturalnej był nadrzędny – postać twórcy kultury, który przetrwał, potrafi paraliżować, co jest "jedną z form uśmiercenia, unieruchomienia żywego". Z. wskazuje na dwa nazwiska: Ołesia Honczara i Liny Kostenko.
Esej Kroniki według Fortynbrasa - narratorem i zbioru esejów jest postać, która w szekspirowskim Hamlecie pojawia się na końcu dramatu, a przybywa z zewnątrz. Fortynbras jest współczesnym intelektualistą, który obejrzał z zewnątrz, nie w sensie geograficznym, ale chronologicznym, scenę tragedii. Według Z. przeżywamy teraz nie tylko epokę postmodernistyczną, postindustrialną czy postkomunistyczną, ale również, a może przede wszystkim, post-tragiczną. Nie ma już miejsca dla tragicznego uczucia w klasycznym, kantowskim sensie tego słowa. Mówił o tym Adorno: jak pisać muzykę po Auschwitz? Po wszystkich tych milionach zgubionych nie sposób poprawnie opłakiwać jednostkę, a przecież właśnie na tym opiera się tragedia. Epoka post-tragiczna jest czasem intelektualisty Fortynbrasa, który jednocześnie działa, układa annały i komentuje. Fortynbras to ten, który przychodzi po tragedii.
Tom opowiadań Sestro, sestro (1992-2001) - tom składa się z 6 opowiadań i dołączonej Autobiografii, która pochodzi z 1997r. Opowiadania, mimo że pisane na przestrzeni prawie 10 lat, stanowią dobrze skomponowaną całość połączoną wątkami autobiograficznymi. Pojawia się feministyczny wątek. We wszystkich opowiadaniach mamy albo kobiecego narratora, albo pierwszoplanowe postaci kobiece. Trzy z nich – Siostro, siostro, Dziewczęta i Bajka o kalinowej fujarce – łączy tematyka niezrealizowanego „siostrzeństwa” – jako miłości idealnej, modelowej, niemożliwej do zrealizowania w relacji różnopłciowej. Ostatnie z opowiadań Innoplanetanka jest próbą zdefiniowania specyfiki kobiecego świata wewnętrznego i istniejących w jego ramach form dyskursu za pomocą swoistej wiwisekcji bohaterki-pisarki, dla której największą wartością jest wolność – jej podporządkowuje wszystko inne: sztukę, miłość, twórczość i śmierć.
