Operon (biologia)
Z Wikipedii
Operon - zbiór wspólnie transkrybowanych i regulowanych genów. W skład pojedynczego operonu wchodzą:
- geny kodujące białka i enzymy (geny struktury lub też geny strukturalne),
- dwa odcinki DNA niekodujące białek: promotor i operator.
Operon zawiera też terminator (odcinek genu, na którym kończy się transkrypcja operonu). W skład operonu może też wchodzić atenuator, sekwencja położona między promotorem a genami struktury. Po transkrypcji tej sekwencji powstaje fragment RNA, który może tworzyć strukturę przestrzenną działającą jako sygnał do terminacji transkrypcji.
Operony występują tylko u Procaryota.
Promotor to miejsce rozpoznawane przez polimerazę RNA, zaś operator jest miejscem, gdzie "przyczepia" się regulator (białko), które reguluje operon. Mechanizm regulacji polega na włączaniu lub wyłączaniu transkrypcji.
Przykładowe operony:
- operon laktozowy (regulacja szlaków katabolicznych),
- operon tryptofanowy (regulacja szlaków anabolicznych).
Termin operon wprowadzili do genetyki w 1961 rok u odkrywcy powyższego mechanizmu regulacji François Jacob i Jacques Monod.