Organizacja ekologiczna

Z Wikipedii

W Polsce, stosownie do przepisów ustawy Prawo ochrony środowiska: organizacja ekologiczna, to taka organizacja społeczna, której statutowym celem jest ochrona środowiska (art. 3 pkt 16).

Organizacjami społecznymi są takie organizacje, które z złożenia nie są nastawione na zysk i działają w interesie publicznym. Są to zrzeszenia niezależne, działające poza strukturami administracji rządowej i samorządowej.

Nie zalicza się do organizacji społecznych partii politycznych i stowarzyszeń, jednostek samorządu terytorialnego a także związków zawodowych. Za organizacje społeczne nie są też uznawane fundacje, co wynika z postanowienia NSA z dnia 12 stycznia 1993 r. (I SA 1762/92, ONSA 1993/3 poz. 75), zgodnie z którym fundacja nie jest korporacją obywateli, lecz wyodrębnioną masą majątkową. W praktyce w większości przypadków fundacje ekologiczne cieszą się tymi samymi uprawnieniami, co stowarzyszenia.

Aby organizacja społeczna była zarazem organizacją ekologiczną, konieczne jest, aby ochrona środowiska była jej statutowym celem. Brzmienie art.3 pkt 16 ustawy Prawo ochrony środowiska nie przesądza, iż chodzi tu wyłącznie o statut przewidziany prawem o stowarzyszeniach. Posiadanie przez organizację społeczną statutu może wynikać z innych przepisów, jak ma to miejsce w przypadku Polskiego Związku Łowieckiego. Zatem aby odpowiedzieć na pytanie, czy dana organizacja społeczna jest organizacją ekologiczną, należy zapoznać się z jej statutem, który winien wskazywać, że przynajmniej jednym z celów organizacji jest ochrona środowiska. Zapis ten ma istotne znaczenie np. przy doborze w stowarzyszeniach zrzeszających miłośników danego regionu. W statutach tych towarzystw ochrona środowiska wymieniana jest zwykle po celach związanych z działaniami na rzecz rozwoju społecznego, kulturalnego i gospodarczego.

Sformułowanie o celu statutowym budzi wątpliwości czy warunkiem sine qua non jest, aby dana organizacja posiadała statut, tj. aby zgodnie z przepisami dokument określający cele i zasady jej działania nazywany był statutem, gdyż w przeciwnym wypadku nie będzie organizacją ekologiczną w rozumieniu ustawy Prawo ochrony środowiska, a w konsekwencji pozbawiona zostanie możliwości występowania na prawach strony w postępowaniu administracyjnym dotyczącym np. lokalizacji negatywnie oddziaływujących na środowisko przedsiewzięć (OOŚ). Problem ten dotyczy zwłaszcza stowarzyszeń zwykłych, które zgodnie z ustawą – Prawo o stowarzyszeniach działają w oparciu o regulamin, nie zaś o statut. Przyjęcie, że statut jest niezbędnym warunkiem uznania przewidzianych upoś powodowałby ponadto, że główny akcent przepisu położony byłby na kwestie formalne nie zaś aspekty merytoryczne tj. faktyczną możliwość działania i kompetencje organizacji.

Za przyznaniem uprawnień stowarzyszeniom zwykłym przemawia fakt, że gdyby nawet rygorystycznie potraktować konieczność posiadania przez organizacje statutu to jednak trzeba zwrócić uwagę na treść art. 43 oraz 40 ust.3 ustawy - prawo o stowarzyszeniach. I tak art.43 prawa o stowarzyszeniach stanowi, że, w sprawach nie uregulowanych odmiennie w tym rozdziale do stowarzyszenia zwykłego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z tym, że: nie stosuje się przepisów art.9-13, art.14 ust.1 art.17, art. 20, art22-24, art. 27, art. 30 i art.31 pkt. 2 a ilekroć w ustawie jest mowa o statucie, należy przez to rozumieć regulamin stowarzyszenia zwykłego Zaś art. 40. ust.3 prawa o stowarzyszeniach stanowi, że o utworzeniu stowarzyszenia zwykłego jego założyciele informują na piśmie właściwy ze względu na przyszłą siedzibę stowarzyszenia organ nadzorujący podając dane, o których mowa w ust 2 (chodzi tu o dane zawarte w regulaminie, m.in. o nazwę stowarzyszenia, jego cel, teren i środki działania). Z powyższych przepisów jasno wynika, że po pierwsze sama ustawa zrównuje w pewnym zakresie regulamin ze statutem, a po drugie, że określone w regulaminie zasady działania stowarzyszenia zwykłego, podobnie jak ma to miejsce przy stowarzyszeniu zarejestrowanym, podlegają kontroli organu nadzorującego (starosty), który może m.in. zwrócić się do sądu rejestrowego o wydanie zakazu założenia stowarzyszenia (art. 41 prawa o stowarzyszeniach). Ponadto stowarzyszenia zwykłe podlegają kontroli sądowej tak jak stowarzyszenia zarejestrowane.

Przyznanie stowarzyszeniom zwykłym prawa uczestnictwa na prawach strony w postępowaniach z zakresu ochrony środowiska wynika również z praktyki stosowania poprzednio obowiązującej ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska z 1980r. Powołując się na art.100 ust.4 tej ustawy (od 1 stycznia 2001 zastąpiony przez art. 14 ustawy o dostępie do informacji o środowisku a następnie przez art.33 Ustawy - prawo ochrony środowiska) organy administracji często dopuszczały stowarzyszenia zwykłe do uczestnictwa w postępowaniu na prawach strony.