Overdrive

Z Wikipedii

Overdrive - efekt gitarowy. Jego działanie polega na ścinaniu wierzchołków sygnału elektrycznego z gitary, dzięki czemu uzyskuje się przedłużony czas wybrzmiewania (ang. sustain), zależny od stopnia przesterowania. Duże przesterowanie znacznie obniża dynamikę instrumentu, a ciche fragmenty toną w szumach i przydźwiękach, które słychać też w przerwach między dźwiękami. Wówczas pewnym kompromisem jest zastosowanie bramki szumów (ang. noise gate). Overdrive włącza się między gitarę elektryczną, a wzmacniacz choć teoretycznie można go właczyć w pętlę efektów za przedwzmacniaczem.

Na skutek zniekształceń nieliniowych zmienia się również barwa dźwięku, zaś przy współbrzmieniu dwóch lub więcej strun - dodatkowo słychać wzajemne, dość agresywne "pożeranie się" dźwięków co bywa wadą, ale częściej jest środkiem artystycznego wyrazu. Gdyby każda struna miała oddzielny przetwornik (jak w gitarze Gibson HD.6X-PRO), a ich wyjścia podłączono by do sześciu równoległych overdrive-ów to efekt "pożerania się" dźwięków by nie wystąpił i akord zabrzmiałby bardzo łagodnie, wręcz organowo.

W Polsce gitarzyści używają słowa "przester", które może oznaczać zarówno overdrive, distortion jak i fuzz. Jednak to właśnie wysokiej klasy overdrive jest największym wyzwaniem dla konstruktora, zaś najprostszy w konstrukcji jest - rzadko dziś używany - fuzz.

Efekt przesterowania można też uzyskać na samym wzmacniaczu jeśli na jego wejście poda się wystarczająco silny sygnał lub się go dostatecznie wzmocni np. pokrętłem gain. Szczególnie cenione są wzmacniacze lampowe, ze względu na to, że lampa łagodniej wchodzi w nasycenie niż tranzystor. Typowy overdrive jest analogowym lub (częściej) cyfrowym symulatorem takiego wzmacniacza. Na ogół symulowany jest też głośnik włącznie z mikrofonem, który z niego zbiera sygnał i kieruje do wzmacniacza estradowego dużej mocy.

Aby lepiej zrozumieć istotę przesteru wyobraźmy sobie, że ścinanie wierzchołków sygnału (ograniczanie jego poziomu) następuje przy napięciu np. 20mV. Wówczas poniżej tej wartości efekt overdrive w ogóle nie zadziała - usłyszymy oryginalny dźwięk bez zniekształceń. Jeśli zaś gitarzysta mocniej trąci strunę to do sygnału oryginalnego z gitary dojdą wyższe harmoniczne wynikające ze zmiany kształtu sygnału na bardziej prostokątny. Wbrew pozorom usłyszymy nieco głośniejszy dźwięk bo choć już nie wzrośnie amplituda to wzrośnie współczynnik wypełnienia sygnału. Dodatkowo barwa dźwięku stanie się ostrzejsza. O ile ostra barwa bywa pożądana w niektórych gatunkach muzyki, o tyle jej zbyt wyraźna zmiana w trakcie wybrzmiewania odbierana jest jako nieprzyjemne "bzyczenie" - dlatego stosuje się filtrację sygnału na wyjściu overdrive-u. Specjalne wzmacniacze gitarowe tzw. "piece" mają wbudowane głośniki o silnym tłumieniu wysokich częstotliwości (powyżej 5 - 5,5 kHz) co zapewnia naturalną filtrację, miłą dla ucha. W tym przypadku nie jest potrzebna filtracja między overdrive-m a wzmacniaczem i (aby uniknąć podwójnej filtracji) należy wyłączyć symulator głośnika jeśli overdrive taki posiada.

Gitarowy wzmacniacz lampowy ze specjalnymi głośnikami większość gitarzystów uważa za niedościgły wzorzec dla wszelkich cyfrowych symulatorów. Niektórzy jednak twierdzą, że technika cyfrowa ten poziom już osiągnęła, a nawet stworzyła nowe brzmienia przesteru trudne do uzyskania tradycyjnymi metodami. Overdrive jest jednym z najbardziej znanych i najczęściej używanych efektów. Zazwyczaj wykonuje się na nim solówki, ale w hard rocku i metalu na overdrivie grają też gitary rytmiczne.