Płaszczak

Z Wikipedii

Płaszczak – to popularnonaukowa nazwa oznaczające istoty istniejące w przestrzeni dwuwymiarowej (np. na płaszczyźnie lub powierzchni kuli).

Płaszczaki widzą tylko dwa wymiary: długość oraz szerokość; nie mogą zobaczyć wysokości, będącej trzecim wymiarem. Przykładowo płaszczak nie może skonstruować sześcianu, ponieważ ta bryła oprócz długości i szerokości posiada jeszcze wysokość, która jest dla płaszczaka niewyobrażalna. Analogicznie ludzie – jako istoty trójwymiarowe – nie mogą sobie wyobrazić czwartego wymiaru.

Po raz pierwszy tematykę życia na płaszczyźnie poruszył angielski teolog i znawca literatury Edwin Abbott w 1884, w swojej książce pt. Flatlandia, opowiadającej o krainie figur geometrycznych znajdującej się w drugim, płaskim wymiarze. Powieść bardzo szybko zdobyła fanów i również szybko pojawił się temat "ludzi" zamieszkujących świat płaszczyzny – płaszczaków.

Tematyką płaszczaków zajmował się m.in. Amerykanin Alexander Dewdney, który pod koniec lat 70. XX wieku opublikował szereg prac, w których udowodnił, że rzekomy świat płaszczyzny może naprawdę istnieć. Pisał również o jego mieszkańcach, opisując chociażby ich wygląd, przystosowany do płaszczyzny. I tak:

płaszczak, jeżeli ma dwoje oczu, musi mieć po obu stronach głowy – wtedy nie można go niespodziewanie zajść od tyłu;
płaszczaki nie mogą również mieć ludzkiego układu pokarmowego, ponieważ mogłyby być niespodziewanie rozerwane na dwie części;
płaszczaki nie mogą korzystać z noża przy krojeniu czegoś, np. chleba;
nie mogą normalnie, jak ludzie, jeść zupy łyżką, ponieważ nie mogą jak my przesunąć ręki w swoją stronę.

Jacek Lech w posłowiu do polskiego wydania Flatlandii (Gdańsk 1997, ISBN 83-85694-74-9) przedstawia dalsze wnioski:

Płaszczaki mogą jednak użyć łyżki z dwoma zagłębieniami i noża w formie klina.
W przeciwieństwie do tego, co sugeruje Abbott, płaszczaki nie powinny mieć kłopotów z widzeniem przestrzennym, o ile mają dwoje oczu z jednej strony głowy. Mogłyby też mieć jedno oko na szczycie głowy. Jeżeli mają jedno oko "z przodu", mogą patrzeć tylko w lewo lub w prawo. Mogłaby to być cecha rozróżniająca mężczyzn i kobiety.
Płaszczaki nie mogą się mijać na powierzchni planety. Muszą się przeskakiwać albo budować specjalne przejścia.