Wikipedysta:Paddy/opór bierny2
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Akcja bezpośrednia
Obiektywna bezprawność czynu oznacza, że działanie musi być celowym i zamierzonym naruszeniem obowiązującego prawa, a działający muszą mieć tego świadomość. Moralno-polityczna motywacja czynu jest założeniem, zgodnie z którym protest przeciwko jakiemuś prawu, instytucji, polityce, zwyczajowi lub praktyce opiera się na przekonaniu naruszającego prawo, że są one niezgode z konstytucją, niesprawiedliwe lub niezgodne z elementarnymi powszechnie akceptowanymi zasadami moralnymi. Jawny i publiczny charakter naruszenia prawa sprawia, że działający nie mogą działać z ukrycia lub w przypadku aresztowania uchylać się od odpowiedzialności.
Osoby praktykujące obywatelskie nieposłuszeństwo naruszają prawo w celu jego naruszenia, a nie do realizacji stanu przez to prawo zabronionego. Obywatelskie nieposłuszeństwo nie rości pretensji do zanegowania całego systemu prawnego, ale wyłącznie do jego ulepszenia. Jak z tego zestawienia wynika, obywatelskie nieposłuszeństwo jest specyficznym rodzajem protestu i wymaga od podejmujących je dobrego przygotowania i dużej dozy determinacji. Ważne jest założenie, że działanie ma się odbyć bez stosowania przemocy. W trakcie akcji bezpośredniej nie powinno dochodzić do aktów gwałtu i przemocy a sprawca czynu nie powinien stawiać czynnego, fizycznego oporu organom władzy państwowej i powinien być gotów poddać się wymiarowi sprawiedliwości i ponieść przewidzianą karę. W świetle polskiego prawa, uczestnicy akcji bezpośrednich, w których naruszono porządek publiczny, odpowiadają przed sądami grodzkimi (w takim przypadku grozi grzywna). Gdy dochodzi do naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariuszy, sprawca czynu podlega karze orzekanej przez sądy okręgowe na podstawie kodeksu karnego.
[edytuj] Działanie bez przemocy
Działania bez przemocy może wynikać z różnych pobudek.
- Podejście wyzwoleńcze opiera się na przekonaniu o skuteczności metod non-violence w niektórych sytuacjach, np. w sytuacji walki z konkretnym rządem, z konkretnym państwem czy konkretnym systemem społecznym. W tym rozumieniu celem stosowanych metod jest: stworzenie nowego rodzaju rządu, wyzwolenie państwa spod obcej okupacji czy wreszcie nowy rodzaj państwa. Występując przeciwko konkretnemu państwu uczestnicy manifestują chęć tworzenia nowych struktur państwowych.
- Podejście legalistyczne opiera się na uznaniu wartości prawa i jego przestrzegania. Zaakceptowany zostaje dany porządek prawny i istniejący system społeczno-polityczny, jednocześnie wskazują na jego niedoskonałość i podejmuje działania na rzecz jego zmiany. Krytyczna wobec państwa i prawa działalność skupia się na: egzekwowaniu pewnych nie przestrzeganych praw, przyznaniu powszechnie obowiązujących praw jakiejś dyskryminowanej grupie czy zniesieniu pewnych praw, które uznaje się za niesłuszne lub niesprawiedliwe.
- Podejście anarchistyczne opiera się natomiast na krytyce samej istoty państwa, negacji zasadności jego istnienia. Atakuje się zarówno państwo oparte na jawnej przemocy i niesprawiedliwości (np. carska Rosja za czasów Tołstoja), państwo będące okupantem (np. Anglia wobec Indii czy Rosja wobec Polski) jak i państwa oparte na zasadach demokratycznych, chociażby Stany Zjednoczone (Thoreau). Ten podstawowy argument przeciwko państwu jako instytucji organicznie związanej z przemocą rozbudowany jest często o szczegółowiej sformułowane zarzuty: państwo ogranicza wolność swoich obywateli, deprawuje i wyzyskuje ich lub też pomaga w wyzysku, dąży do zastopowania aktywności jednostek.
Obywatelskie nieposłuszeństwo jest usprawiedliwione w przypadkach, kiedy występuje uzasadnione przekonanie, że władze złamały lub znacznie przekroczyły swój mandat. Za leżące poza kompetencjami władzy powszechnie uznaje się:
1.Kwestie moralne – dotyczące spraw życia i śmierci, przekonań religijnych i praw Boskich bądź naturalnych czy ruch antyaborcyjny.
2.Ekologia – ludzkość nie ma prawa do niszczenia czy nienaturalnego przekształcania naturalnego porządku dzikiej przyrody. Przykładem może być opór wobec budowy autostrad albo gigantycznych tam na rzekach.
3.Prawa człowieka.
[edytuj] Tradycje
Obywatelskie nieposłuszeństwo rozwinęło się na bazie tradycji liberalnych i humanitarnych. Dynamizm obywatelskiego nieposłuszeństwa wywodzi się z jego demokratycznych podstaw, głównie z możliwości nawiązania dialogu i dzięki nim funkcjonuje. Taki rodzaj protestu stoi w opozycji do innych form walki, na przykład bojkotu, strajku, nieposłuszeństwa na dużą skalę czy też akcji bezpośrednich, które na pewno wpływają w jakimś stopniu na rozwój demokracji, ale w głównej mierze są jednak środkiem nacisku. Nie jest specjalnym problemem stosowanie obywatelskiego nieposłuszeństwa w państwie bezprawia, gdzie władza nie spełnia oczekiwań większości. Bardziej kłopotliwe natomiast jest podjęcie tej idei w państwie demokratycznym. Ludzie stosujący obywatelskie nieposłuszeństwo, które ma działać stabilizująco, należą do mniejszości, której celem jest działanie często wbrew woli większości. Celem obywatelskiego nieposłuszeństwa jest apelowanie do poczucia sprawiedliwości większości obywateli. Ma to doprowadzić do ponownego przemyślenia raz podjętych decyzji. Konsekwencją tego może być zmiana stanowiska rządu w obawie przed utratą popleczników czy też członków danej partii. Obywatelskie nieposłuszeństwo powinno także w przyszłości być niezgodne z prawem. Bowiem uprawomocnienie tego rodzaju protestu spowodowałoby brak kary i spadek zainteresowania tą formą protestu. Konstytutywnym założeniem obywatelskiego nieposłuszeństwa jest niezgoda na przyzwalanie. Dlatego niektóre akcje, chociaż nie przynoszą natychmiastowego efektu w postaciu zmiany niesprawiedliwego prawa lub szkodliwej praktyki, a czasem dalekie od tego w swych założeniach, stają się znaczące w wymiarze „edukacyjnym”. W myśl powiedzenia, że kropla drąży skałę. Zresztą Gandhi więcej racji przyznawał działaniom z zastosowaniem przemocy niż bierności wobec zła spowodowanego obojętnością lub tchórzostwem. Obywatelskie nieposłuszeństwo nie ma celu tworzenia opinii na jakiś temat, lecz jest sposobem prowokowania także innych ludzi do uczestniczenia w nieposłuszeństwie. Jego zadaniem jest przede wszystkim zmobilizowanie ludzi do stawiania oporu i do prowadzenia dialogu. Dyskusje z kontrpartnerem są zawsze bardzo istotne - demokracja polega między innymi na tym, że strony reprezentujące różne punkty widzenia próbują znaleźć jakieś rozwiązanie. Opór respektuje zasady demokracji. Akceptując konsekwencje wynikłe z obywatelskiego nieposłuszeństwa, prowokuje się i innych do przyjęcia na siebie pełnej odpowiedzialności za swoje czyny. Obywatelskie nieposłuszeństwo powinno być rozumiane jako dialog z kontrpartnerem prowadzony za pomocą akcji, rozpraw sądowych oraz jako dialog z innymi obywatelami, którego zadaniem jest unaocznienie im, czym jest kara i odpowiedzialność. Taki dialog porusza dwa zagadnienia: tego co jest możliwe i niemożliwe i tego co jest właściwe i błędne. W naszej kulturze najważniejsze miejsce zajmują dwie zasady: przestrzeganie prawa i szanowanie własności. Gdy ekolodzy demontują maszyny, które niszczą środowisko, zaś prawo chroni działanie urządzeń, wtedy zderzają się ze sobą te dwie moralne zasady – inspiruje to do zagłębiania się w problem właściwego rozumienia tego, co słuszne i tego co jest błędne.
[edytuj] Nieustraszenie
Środki, jakich używał Gandhi, by nie dopuścić do wygaśnięcia dyskusji, można by porównać do schodów. Kampania rozpoczynała się od negocjacji i przechodziła przez etapy: protestu, bojkotu, odmowy współpracy, obywatelskiego nieposłuszeństwa, a jeżeli to nie odnosiło skutku, podobne akcje przeprowadzano równolegle w innych instytucjach. jako próba ograniczenia używania przemocy przez innych w tej samej organizacji. Gandhi twierdził, że sprzeciw wobec używania przemocy jest niemożliwy bez nieustraszoności. Aby móc się sprzeciwiać, musimy uwolnić się od strachu o naszą własność, honor, rodzinę, krewnych, rząd, od strachu przed obrażeniami i śmiercią. Domeną sprzeciwu nie jest siła fizyczna. Swój sprzeciw może wyrazić zarówno jeden człowiek jak i milion ludzi. Udział w nim mogą brać zarówno mężczyźni jak i kobiety. Potrzebna jest tylko psychiczna samokontrola. Nieustraszoność może wypływać z dążenia do zrozumienia czym jest prawda i czym jest nieużywanie przemocy.
