Parzydełkowce

Z Wikipedii

Parzydełkowce
Żeglarz portugalski
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	parzydełkowce
Nazwa systematyczna
Cnidaria
Hatschek, 1888
Systematyka w Wikispecies
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Parzydełkowce (Cnidaria, od gr. knide - pokrzywa) – wodne tkankowce dwuwarstwowe zaliczane do królestwa zwierząt. Charakteryzują się symetrią promienistą. Zamieszkują środowisko wodne, przede wszystkim wody słone.

[edytuj] Filogeneza

Przodkowie dzisiejszych parzydełkowców (jamochłonów) pojawili się na początku ery paleozoicznej. Przypuszcza się, że wywodzą się od zwierząt o symetrii dwubocznej.

[edytuj] Budowa

Parzydełkowce są zwierzętami tkankowymi, co odróżnia je od podobnych czasem z wyglądu gąbek. Wyróżnia się 3 postacie parzydełkowców: planula (forma larwalna), polip i meduza. Ich ciało zbudowane jest z dwóch warstw tkanki nabłonkowej: ektoderma (zewnętrzna) i endoderma (wewnętrzna); stąd stosowana czasem dla parzydełkowców nazwa "dwuwarstwowce". Warstwy nabłonkowe rozdzielone są bezpostaciową mezogleą. Warstwa mezoglei u polipa jest cienka i rozłożona równomiernie, meduza charakteryzuje się grubszą warstwą mezoglei.

Ciało polipa ma kształt workowaty, natomiast meduzy dzwonkowaty o ścianach zbudowanych z dwóch warstw komórek - warstwy te odpowiadają ektodermie i endodermie gastruli. Wnętrze ciała stanowi jama gastro-waskularna (odpowiednik prajelita), która może tworzyć system kanałów. Do jamy gastralnej prowadzi otwór gębowy, który otoczony jest czułkami (u polipa), natomiast u meduz czułki znajdują się na brzegu dzwonu. Otwór gębowy pełni również funkcje odbytowego. Na brzegach dzwonu zlokalizowane są także ciałka brzeżne (ropalia), w których skład wchodzą proste narządy światłoczułe (oczka) oraz statocysta - prosty narząd równowagi. Statocysta składa się z statolitu (grudki węglanu wapnia) oraz komórek czuciowych z wypustkami komórkowymi. Statolit uciska określone wypustki w zależności od położenia zwierzęcia względem źródła przyciągania ziemskiego, co pozwala meduzie zorientować się w jakiej pozycji względem ziemi płynie i "w razie czego" może wyregulować swoją pozycję ruchami dzwonu.

Podstawowym typem komórek tworzących zarówno ekto-, jak i endodermę są komórki nabłonkowo-mięśniowe oraz komórki interstycjalne. W endodermie występują również komórki gruczołowe, które produkują enzymy trawienne. Natomiast w ektodermie znajdują się komórki parzydełkowe (zawierają w sobie parzydełka, czyli knidocysty) oraz komórki nabłonkowo-nerwowe.

Parzydełkowce nie posiadają układu krążenia, oddechowego i wydalniczego, a wymiana gazowa i osmoregulacja następuje przez całą powierzchnię ciała.

[edytuj] Odżywianie i trawienie

Parzydełkowce żywią się zawiesiną organiczną i planktonem, ale niektóre gatunki potrafią polować na większe zwierzęta. U tych gatunków występuje specyficzne zjawisko podwójnego trawienia. Pokarm wprowadzony jest do jamy gastralnej, gdzie rozpoczyna się pierwszy etap jego obróbki - trawienie zewnętrzne (zewnątrzkomórkowe) za pomocą enzymów produkowanych przez komórki gruczołowe. Wstępnie nadtrawiony i rozdrobniony pokarm jest potem fagocytowany przez komórki gastrodermy i rozpoczyna się drugi etap - trawienie wewnętrzne (wewnątrzkomórkowe). Niestrawione resztki są usuwane na zewnątrz, z powrotem przez otwór gębowy.

[edytuj] Rozmnażanie

Parzydełkowce rozmnażają się płciowo i bezpłciowo poprzez pączkowanie, podział (poprzeczny i podłużny) oraz strobilizację.

[edytuj] Tryb życia

Polipy prowadzą tryb życia osiadły. Meduzy poruszają się ruchem odrzutowym, lecz zaliczane są do planktonu, gdyż nie są w stanie przeciwstawiać się prądowi wody.