Dyskusja:Plan Balcerowicza
Z Wikipedii
Dobrze, że ten artykuł wreszcie powstał. Osobiście czuję jednak pewien niedosyt, ze wględu na to, że brakuje tu obiektywnego, opartego na liczbach (a nie propagandowych hasłach) podsumowania efektu tego planu (np: tabelki z inflacją w latach 1987-1997, tabeli z bezrobociem w tych latach, tabeli ze wzrostem GNP, tabeli ze zmianami poparcia w sondażach). Ktoś ma dostęp do tego rodzaju danych? Szukałem czegoś w tym rodzaju w sieci, ale zamiast tego można tylko znaleźć różne propagandowe teksty - od zachwytów po pełną negację... Polimerek 22:57, 11 gru 2004 (CET)
Spis treści |
[edytuj] Finlandia ???
Co w tym towarzystwie robi Finlandia? Mówię o tabeli.
Finlandia służy jako punkt odniesienia. Jest to kraj którego gospodarka był ukierunkowana na handel z ZSRR ale jednocześnie nie wymagająca kosztownej transformacji systemowej. Na tym przykładzie można oszacować wpływ szoku zewnętrznego jakim było załamanie gospodarki ZSRR.--c355 21:52, 20 mar 2006 (CET)
Wydaje mi się, że w tabeli wzrostu PKB jest błąd. Ukraina ma co roku (z wyjątkiem jednego) gorsze wskaźniki niż Rosja, a wskaźnik globalny ma lepszy.
---
Rzeczywiście był błąd : Rosja miała podsumowanie Ukrainy. --c355 21:33, 2 cze 2006 (CEST)
[edytuj] Propaganda niestety
wychodzi z tego wpisu. Nie ma żadnej wartości encyklopedycznej. Podstawową kwestią jest sposób liczenia stopy inflacji. Naprawdę nie wiadomo dokładnie jaka była przed 1990 rokiem i czy można ją odnosić do stopy z drugiej połowy lat 90.. Te ponad 600% inflacji wystąpiło w ciągu kilku miesiecy 1989 roku i była to inflacja roczna ale nie wiadomo względem czego liczona (dane statystyczne inflacji NBP kończą się na 1995 lub 96 roku). Jesli juz chcemy być tacy ideolo, nalezałoby sprawdzić czy inflacja rosła bardziej przed czy po dojściu Mazowieckiego i Balcerowicza do władzy. - Nie ma słowa o niepowodzeniach - np. o utrzymywaniu sztywnego kursu złotego który w warunkach wysokiej inflacji bardzo szybko obnizał opłacalność eksportu, co na krótką metę praktycznie zniszczyło konkurencyjność polskiej gospodarki. Nie ma słowa o tym, że ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy miała na celu umożliwienie nadużyć przy zwalnianiu pracowników. - Nie napisano nic na temat wzrostu długu publicznego. Wprowadzono zakaz finansowania deficytu przez NBP co oznaczało tylko tyle że zadłużenie wewnętrzne budżetu zaczynało rosnąć. Obecnie dług publiczny wynosi ok. 84-100 mld PLN mimo tego że spłacono przeważająca większość zadłużenia z 1989 roku. - Powstało w ciągu kilku lat 600tys. nowych przedsiębiorstw - ale w tym czasie ani jedno przedsiebiorstwo produkcyjne. Te powstałe przedsiebiorstwa to były sklepy zakładane masowo przez pracowników zwalnianych z fabryk - ich cechą zwłaszcza w małych miastach gdzie nie było konkurencji hipermarketów były bardzo wysokie ceny. Do 1997 roku jedyną znaczącą gałęzia przemysłu, która się rozwijała był przemysł samochodowy - dzięki inwestycjom Daewoo Motor na Żeraniu. Jednak już w 1997 roku (kiedy władze nad finansami państwa objął ponownie L.Balcerowicz jako minister w rządzie J.Buzka) nastąpiło załamanie sprzedaży samochodów, bankructwo Daewoo, a upadek drobnych sklepikarzy rozpoczał sie nawet nieco wcześniej - Nie napisano nic o rzeczywistym bezrobociu. Znalazł się wyssane z palca usprawiedliwienie, że owe 10% bezrobocie dotyczyło tylko bezrobocia ujawnionego (czyt. takiego które było ukrywane przez realizację polityki pełnego zatrudnienia przed 1989 rokiem). Zapomniano tylko o tym że wysłano dodatkowo na przedwczesne emerytury (tzw. wałęsówki) ok. 3-4mln. potencjalnych bezrobotnych. Zamiast w zakładach pracy ukryto bezrobocie w emeryturach i rentach co doprowadziło do praktycznie załamania systemu emerytalnego. W 10 lat po rozpoczeciu Planu Balcerowicza skutek był taki, że po raz pierwszy od działania systemu emerytalnego w Polsce wystąpiła realna groźba niewypłacenia świadczeń emerytalnych (nastapiło kilkutygodniowe opóźnienie i konieczność zaciagania pożyczek na wypłaty z ZUS - to równiez działo się za kadencji L.Balcerowicz w czasach gdy był Ministrem Finansów w rządzie J.Buzka). - Zapomniano równiez o jednym choćby słowie krytyki planu i sposobu jego realizacji przez Balcerowicza za strony uznanych ekonomistów. Plan krytykowano od początku. Robili to ekonomisci z róznych opcji - np. Bugaj, Kuczyński czy sam Gomułka, który uczesniczył w jego wprowadzaniu.
1. Inflacja - GUS wie jaka byla inflacja; bardzo obszerne dane są w papierowych rocznikach, ale nawet w internecie są dostępne oficjalne, szczegółowe dane miesięczne od 1989 [1]
2. Eksport - rośnie dynamicznie odkąd zostały uruchomione reformy; w 1990 był to wzrost o 40% co pozwoliło budować rezerwy dewizowe i spłacać zadłużenie (w 1990 praktycznie spłaciliśmy całe zadłużenie 6 mld rubli wobec krajów RWPG); obecnie za ostatnie 12 miesięcy eksport przekroczył już 100 mld USD (w 1989 było ok. 8-9 mld).
3. Dług publiczny - na początku lat 90. dług publiczny obejmował jedynie zadłużenie zagraniczne państwa (80-90% PKB w 1990) oraz proste zobowiązania finansowe PRL dopisane oficjalnie już do długu publicznego (np. w 1991 emisja obligacji na kwotę 5,5 mld USD dla banków jako wyrównanie kwot z kont dolarowych ludności "pożyczonych" przez państwo w latach 80.; wydatki na rekompensaty z tytułu przedpłat na samochody czy książeczki mieszkaniowe); późniejsze narastanie długu publicznego wynikało z kapitalizacji odsetek od tego zadłużenia (które w praktyce nie były spłacane tylko refinansowane z nowych emisji) oraz - tak jak wszędzie na świecie - z bieżącej polityki rządu (można było zwiększać lub zmniejszać wydatki budżetu na dotacje, administrację i socjal).
4. NBP - finansowanie w PRL przedsiębiorstw państwowych i deficytów budżetowych przez NBP było w dalszym ciągu kredytowaniem nie z depozytów a z emisji pustego pieniądza (ograniczoną jedynie wydajnością maszyn drukarskich oraz podażą papieru i farby) - stanowiącego później tzw. "nawis inflacyjny" czyli dług państwa wyrażony w towarach i usługach wobec posiadaczy wyemitowanych w ten sposób pieniędzy; w miarę postępu "operacji cenowo-dochodowych" dług był w praktyce redukowany (bo nie było oprocentowania) - faktyczne finansowanie tego długu realizowali wtedy obywatele poprzez "podatek inflacyjny".
5. Wzrost gospodarczy - "fundamentaliści" uważają, że liczy się tylko produkcja stali, tarcicy, kwasu siarkowego, cementu, obrabiarek, kutrów rybackich, wagonów, wydobycie węgla itp. , z tego powodu uważali że w PRL ludzie byli bogatsi niż w np. w Grecji; tymczasem w rozwiniętych gospodarkach 70% PKB to usługi a więc handel, telekomunikacja, rynek mediów, edukacja, marketing, banki, remonty, transport, turystyka, gastronomia które nie tylko umożliwiają efektywny i szybki rozwój produkcji towarów ale także same są źródłem dochodów dla gospodarki (np. wszystkie wpływy z turystyki obejmujące także transport, handel, gastronomię czy banki).
6. Bezrobocie - bezrobocie tak jak i inne nadwyżki są cechą gospodarek wolnorynkowych i nikt nie ukrywał że będzie także w Polsce po wprowadzeniu takie systemu; wbrew pozorom bezrobocie było także w PRL - nie tylko to ukryte ale także faktyczne - inaczej nie byłoby ludzi do pracy w uruchamianej w PRL pracochłonnej produkcji (a zawsze się znajdowali). Spadek produkcji na rynki gospodarek RWPG które zbankrutowały w latach 1989-95 oraz produkcji na potrzeby rodzimego sektora militarnego to nie była wina Balcerowicza (mogliśmy kontynuować sprzedaż do ZSRR za ruble ale płacić za import ropy naftowej i gazu musieliśmy dolarami, a wiec po spłacie długu ten eksport przestał być finansowany przez resztę gospodarki).
7. Emeryci - oczywiście na liczbę emerytów ma także wpływ wcześniejsze przechodzenie na emerytury, ale gdyby miano utrzymywać fikcyjne stanowiska pracy to koszt ich utrzymywania byłby znacznie większy niż koszt wypłat samych świadczeń. Na wzrost liczby klientów ZUS miał także : wzrost średniej długości życia w stosunku do lat 1970-89, kiedy długość życia się nie zmieniała, kulminacja efektów wprowadzenia od 1978 emerytur rolniczych oraz wręcz masowa skala wyłudzania rent (absolutny rekord Europy pod względem udziału rencistów).
--c355 15:59, 23 lip 2006 (CEST)
[edytuj] Wartość i czytelność
Brak prostych opisów ustaw oraz ich praktycznego znaczenia i faktycznych następstw.
Dane statystyczne z wąskiego zakresu lat i krajów, przydałoby się wprowadzić: lata od 1985 do 2000 i dodać do porównania parę krajów Zachodniej Europy oraz więcej państw Europy Środkowej, które przecież miały podobne problemy, np. państw nadbałtyckich czy państw bałkańskich.
Koniecznie statystyczne dane co do inflacji.
A parę wykresów byłoby ogromnym ułatwieniem.
--Peter de Sowaro 20:54, 12 lis 2006 (CET)
ad1) lepiej opisywać skutki całego planu; ustawy stanowiły pakiet w którym wybrane ustawy nie miałyby sensu bez pozostałych;
ad2) dlaczego akurat od 1985 a nie np. od 1980 gdy realizowano kolejno 3 prlowskie plany reform gospodarczych ? Wielu państw Europy Środkowej nie było przed 1990 : Ukrainy, Białorusi, Słowacji, państw nadbałtyckich i bałkańskich, NRD zaś nie była samodzielna po 1989 (do tego roku w zasadzie RFN też wytransferowała tam od 1970 setki mld DM),
ad3) fajnie jak ktoś znajdzie dane o inflacji innych państw, przy czym dane powinny odzwierciedlać dynamikę cen czyli zmiany miesiąc do miesiąca albo przynajmniej grudzień do grudnia.
Przydałyby się też dane o zadłużeniu (dla Polski nie ma problemu z danymi).
Plan Balcerowicza musiał uwzględniać jednocześnie kilka celów :
- transformację gospodarki,
- zwalczenie hiperinflacji,
- rozwiązanie problemu zadłużenia zagranicznego.
Inne kraje miały w 1989 o wiele mniej problemów do rozwiązania np. nie było tam hiperinflacji i tak olbrzymiego zadłużenia zagranicznego.
--c355 13:50, 3 gru 2006 (CET)
adad1) Tak, ale nie o to chodzi. Chodzi o to, że aktualny artykuł a)jest w niektórych miejscach trudny do zrozumienia i b)przy skutkach planu nie wiadomo dokładnie, jaki miały faktyczny wpływ na życie ludzi, są jedynie niełatwe dla przeciętnego człowieka do zrozumienia objaśnienia.
adad2)To tylko przykład - rzeczywiście dobrze by było od 1980.
adad3)No to by zakrawało na medal :D
ad(reszta))Racja.
--Peter de Sowaro 19:14, 20 gru 2006 (CET)
Wydaje mi się ze sensownie byłoby rozszerzyć hasło o wyjaśnienia najczęściej występujących pytań i wątpliwości co do realizacji Planu Balcerowicza np.:
FAQ
1. Jaka była inflacja w latach 1989-1990 ?
1) grudzień 1989 do grudnia 1988 = +639,6 %, grudzień 1990 do grudnia 1989 = +249,3% http://www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/ceny_handel_uslugi/wskazniki_inflacja/wsk_mies.htm 2) rok 1989 do roku 1988 = +251,1% , rok 1990 do roku 1989 = 585,8% http://www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/ceny_handel_uslugi/wskazniki_inflacja/wsk_c_50-05.htm
A więc wszystko zależy od metodyki. Metoda 1 prezentuje rzeczywistą dynamikę cen w ciągu roku. Metoda 2 uwzględnia zmianę średniej cen z danego roku do średniej z ubiegłego roku. Wg tej metody efekty wzrostu/spadku cen przenoszą się na następny rok bo np. maksymalne ceny z 1989, które występowały tylko w grudniu zawierają się już w cenach wszystkich miesięcy 1990.
'2. Jakie było oprocentowanie lokat i kredytów od 1990 ?
Podstawowe stopy procentowe od grudnia 1989 są dostępne na stronie NBP : http://nbp.pl/Dzienne/Stopy_procent.html
Oprocentowanie lokat i kredytów było zapewne zbliżone do tych wartości (lokat niższe a kredytów wyższe). Wg niektórych źródeł średnie, roczne oprocentowanie lokat wynosiło w 1990 ok. 50%. Duży "Rocznik statystyczny 1992" podaje 24639,6 mld PLZ zapłaconych odsetek o środków na rachunkach bankowych za 1990 (tj. równowartość 2,6 mld USD po kursie 9500 PLZ za 1 USD). Ponieważ wg rocznika Wartość depozytów złotowych wynosiła 91436,8 mld PLZ - a więc średnia rentowność depozytów wynosiłaby w 1990 ok. 27%. Wartość kredytów bankowych na 31.12.1990 to 215200 mld PLZ, a wartość odsetek pobranych od kredytów w całym roku to 54191,1 mld PLZ a więc średnie oprocentowanie wynosiłoby 25,1 % ( nie wiadomo jednak jaka była średnia wartość kredytów całym roku oraz całkowite należności odsetkowe).
3. Jaka była wartość rezerw dewizowych Polski w 1989 i 1990 ?
Wg oficjalnych danych rezerwy dewizowe w 1989 wynosiły ok. 2 mld USD i najprawdopodobniej składały się z funduszu FOZZ oraz funduszu stabilizacyjnego MFW. W 1990 rezerwy wynosiły już 4,7 mld USD a więc NBP skupował nadwyżki USD z rynku a nie wyprzedawał posiadane rezerwy.
4. Co się stało z oszczędnościami na kontach indywidualnych kontach walutowych obywateli ?
Wg Rocznika statystycznego 1992 stan kont walutowych na koniec 1990 wynosił 59824 mld PLZ czyli ok. 6,3 mld USD. Oficjalna wersja brzmi, iż większość tej kwoty została zużyta na obsługę zadłużenia zagranicznego w latach 80.. W 1990 państwo uznało roszczenia 4 banków (NBP, Banku Handlowego w Warszawie SA, Banku Pekao SA i PKO BP) na kwotę 5,453 mld USD które w postaci obligacji SP doliczono do długu wewnętrznego ( http://c355.webpark.pl/wilga_98.pdf str. 20). Jeżeli kogoś to nie zadowala to niech wytłumaczy jaką korzyść państwo miałoby z organizowania obsługi kont walutowych i trzymania tych środków w skarbcach ? W latach 80. średnie oprocentowanie długo zagranicznego Polski wynosiło ok. 10% a wiec największa korzyścią była spłata tych długów ze środków "pożyczonych"od ludności na 0-1% rocznie. Ryzyka upadku banków nie było bo rząd zawsze mógł ogłosić bezwzględne zawieszenie wypłat tak jak to zrobił 13.12.1981 : http://isip.sejm.gov.pl/servlet/Search?todo=open&id=WDU19810290162 http://isip.sejm.gov.pl/servlet/Search?todo=file&id=WDU19810290162&type=2&name=D19810162.pdf (par. 3)
Poza tym jeżeli po 1989 banki sprzedałyby środki z lokat dewizowych obywateli po 9500 PLZ to na kontach banków powinna być przecież równowartość w złotówkach, a więc żadna pomoc państwa nie byłaby wtedy potrzebna (zwłaszcza że od tych środków można było jeszcze można dodatkowo uzyskać wysokie odsetki).
5. Ile dolarów zarobili zagraniczni spekulanci w 1990 ?
Na chłopski rozum, maksymalnie mogli zarobić i wywieźć tylko tyle dewiz ile ich było w kraju. Natomiast z odsetek bankowych dochód wszystkich właścicieli rachunków wyniósł w 1990 równowartość 2,6 mld USD. Oprócz tego prawne ograniczenia narzucało prawo dewizowe m.in. : obowiązek uzyskania zezwoleń dewizowych dla legalnego wywozu/transferu większych kwot dewiz z granicę, przymus odsprzedaży dewiz uzyskanych z eksportu. Skoro kurs złotego nie załamał się w 1990 tzn. że ewentualny wywóz/przemyt nie spowodował zakłócenia płynności, a więc nie osiągnął poziomu dostępnych zasobów dewizowych w Polsce.
6. Czy Balcerowicz mógł zagwarantować stały kurs złotego ?
W świecie finansów jako gwarancje liczą się twarde zabezpieczenia a nie czyjeś "słowo honoru" (zwłaszcza człowieka który jeszcze nie miał wyrobionej marki). Te twarde gwarancje to poziom rezerw dewizowych państwa oraz brak ryzyka inwestycyjnego w postaci dużego poziomu zadłużenia zagranicznego i bieżących zobowiązań z tytułu jego obsługi oraz kiepskiego stanu i perspektyw gospodarki. Rezerwy dewizowe są wyjaśnione w pkt. 3, a jakie było zadłużenie zagraniczne i problemy z jego obsługą prze całe lata 80-te oraz niezdolność państwa do zagwarantowania w 1989 czegokolwiek np. realizacji przydziałów kartkowych mięsa, nie trzeba chyba powtarzać.
Takie obietnice nie są wiele warte nie tylko w przypadku bankrutów jak Polska w 1989, ale nawet światowych potęg gospodarczych. W 1992 załamał się o 25% kurs funta brytyjskiego , pomimo obietnic rządu i banku centralnego o utrzymaniu stałego kursu (tzn. w wąskich widełkach). Załamanie kursu nastąpiło po wyczerpaniu rezerw banku centralnego tj. 24 mld USD, w tym pożyczonych 15 mld USD. Informacje na ten temat można znaleźć pod hasłami ""the man who broke the Bank of England" oraz "Black Wednesday".
7. Jaka była skala prywatyzacji i inwestycji zagranicznych w latach 1990-91 ?
W początkowym okresie transformacji gospodarki dominowała tzw. mała prywatyzacja czyli prywatyzacja niewielkich obiektów usługowych i handlowych, będących zazwyczaj w gestii władz lokalnych (sklepy, punkty gastronomiczne, maszyny, urządzenia, budynki, małe przedsiębiorstwa). Obiekty tego typu oddawane były często w dzierżawę, a nie sprzedawane, ze względu na wiele niejasności w zakresie prawa własności do nich. Dopiero w lipcu 1990 roku zostały uchwalone ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i utworzeniu urzędu Ministerstwa Przekształceń Własnościowych.
Wg "Rocznika GUS 1992", wartość środków trwałych sektora publicznego w poszczególnych latach jako udział PKB wynosiła : 1989=66,3% , 1990=65,3%, 1991=64,8%. Dochody z prywatyzacji w 1991 wynosiły 170,9 mln PLN : http://www.msp.gov.pl/index_msp.php?dzial=60&id=896
Wartość inwestycji zagranicznych w całej Europie Środkowej i Wschodniej wynosiła 0,6 mld USD w 1990 i 2,6 mld USD w 1991 : http://www.unic.un.org.pl/wir/wir2004_cee.php
Poproszę o dopisywanie nowych pytań (ale krótko i precyzyjnie a nie w postaci wklejonych kilometrów tekstu), na które postaram się udzielić odpowiedzi.
--c355 23:24, 28 sty 2007 (CET)
[edytuj] Mała prywatyzacja
Czy efektem reform nie było m.in. pozbawienie ludzi oszczędności? Na rynku było dużo pieniądza, który nie miał pokrycia w towarach (nawis inflacyjny). Nic nie można było za nie kupić. Z miesiąca na miesiąc pieniądze traciły na wartości. Oprocentowanie kont było niższe, niż inflacja. Brak możliwości zamiany gotówki na towar spowodował, że ludzie stracili swe oszczędności, często odkładane przez długie lata. Władza miała dwa wyjścia, by zlikwidować nawis inflacyjny: 1. Poczekać, aż inflacja skonsumuje oszczędności. 2. Przeprowadzić tzw. małą prywatyzację (wykup mieszkań zakładowych, komunalnych, spółdzielczych, wykup lokali użytkowych, wykup udziałów w przedsiębiorstwach etc.). Wybrała 1.
