Porfiriusz Skarbek-Ważyński
Z Wikipedii
Bp Porfiriusz Skarbek-Ważyński (1730-1804)- chełmski biskup unicki (greckokatolicki) w latach 1790-1804, Naczelnik Komisji Porządkowej Ziemi Chełmskiej, czyli szef lokalnej cywilnej władzy powstańczej w Insurekcji Kościuszkowskiej.
Urodzony w 1730 w rodzinie rzymskokatolickiej h. Abdank, syn sędziego oszmiańskiego (ród Skarbek-Ważyńskich miał włości do 1939 r. w Oszmiańskiem, obecnie na granicy litewsko-białoruskej.). W 1748 r. wstąpił do bazylianów w Wilnie, (do Kościoła greckokatolickiego-unickiego). Kształcił się w Kolegium Greckim w Rzymie. Nauczyciel szkół bazyliańskich w Połocku i Buchaczu, rektor kolegium we Włodzimierzu. Dwukrotnie wybierany protoarchimandrytą (przełożonym generalnym) zakonu bazyliańskiego, sprawował ten urząd w latach 1772-1780 i 1788-1789. Od 1790 r. do śmierci greckokatolicki biskup chełmski.
Pasterz diecezji chełmskiej, który m.in. organizował w każdym roku synody diecezjalne z lat 1791-1803 i stale walczył z rozbiorami Rzeczypospolitej. Bp Porfiriusz był zaangażowany w życie politycznym Polski, był gorącym zwolennikiem reform Sejmu Wielkiego, i Konstytucji 3 Maja.
6 kwietnia 1794 r. przewodniczył Zjazdowi mieszkańców Ziemi Chełmskiej, który uchwalił Przystąpienie do aktu powstania narodu obywateli województwa ruskiego, ziemi chełmskiej i powiatu krasnostawskiego. 16 kwietnia 1794 r. wybrany został Naczelnikiem Komisji Porządkowej Ziemi Chełmskiej – lokalnego organu cywilnej władzy powstańczej. Był zaufanym biskupem Naczelnika Tadeusza Kościuszki. Po klęsce wojsk kościuszkowskich pod Chełmem (8 czerwca 1794), schronił się w Galicji, wywożąc przed Rosjanami zebrane na cele powstania ofiary obywateli Ziemi Chełmskiej (które zdołał stamtąd przekazać do powstańczej Warszawy). Do Chełma powrócił dopiero po zajęciu miasta przez Austriaków. Po III rozbiorze (1795) wycofał się z życia politycznego, stojąc na gruncie lojalności wobec władz austriackich.
Zmarł w Chełmie 9 marca 1804 r. i został pochowany w podziemiach katedry greckokatolickiej. Pozostawił obszerny rękopiśmienny Diariusz.
