Prawa pokrewne
Z Wikipedii
Prawa pokrewne - rodzaj praw własności intelektualnej, podobnych do praw autorskich. W polskim prawie reguluje je ustawa z 4 lutego 1994 o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity w Dz.U. z 2000 Nr 80 poz. 904 z późn.zm.). Objęcie ochroną tych praw to novum w polskich regulacjach prawa autorskiego.
Prawa pokrewne to prawa podmiotowe:
- zbywalne,
- bezwzględne,
- powstające obok praw autorskich.
Katalog praw pokrewnych wydaje się nie być zamknięty, jednak jest to kwestia sporna w nauce prawa. Polska ustawa wymienia wprost jako prawa pokrewne:
- prawa do artystycznych wykonań,
- prawa do fonogramów i videogramów,
- prawa do nadań programów,
- prawa do pierwszych wydań - (dodane w ramach nowelizacji ustawy w 2000,
- prawa do wydań naukowych i krytycznych - (dodane w ramach nowelizacji ustawy w 2000),
Prawa pokrewne są ograniczone czasowo. Wygasają zasadniczo po upływie:
- 50 lat od
- ustalenia artystycznego wykonania (po upływie 50 lat następujących po roku, w którym nastąpiło pierwsze ustalenie wykonania)
- sporządzenia fonogramu lub videogramu (po upływie 50 lat następujących po roku, w którym został on sporządzony)
- pierwszego nadania programu (po upływie 50 lat następujących po roku, w którym nastąpiło pierwsze nadanie programu)
- 30 lat od publikacji wydania naukowego i krytycznego (od jej daty)
- 25 lat od pierwszej publikacji lub rozpowszechnienia (od jego daty).
Prawa pokrewne chronią głównie interesy podmiotów, dzięki którym utwory są rozpowszechniane, np. wykonawców utworów, producentów fonogramów. Źródłem praw pokrewnych nie jest twórczość autorska w rozumieniu prawa autorskiego. Dlatego, jako uprawnienia dotyczące odmiennego dobra prawnego, prawa pokrewne powstają równolegle do praw autorskich i nie naruszają ich. Natomiast w konkretnym przypadku wykonywanie praw pokrewnych może się wiązać z koniecznością uzyskania wstępnej zgody uprawnionego z prawa autorskiego, jeśli łączy się z wykorzystaniem chronionych utworów.
Umowy międzynarodowe dotyczące praw pokrewnych rozszerzają regulacje krajowe na podmioty zagraniczne. Umowy te to:
- Konwencja Rzymska z 26 października 1961 o ochronie artystów wykonawców, producentów fonogramów oraz organizacji nadawczych,
- Porozumienie TRIPS ("Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej stanowiące załącznik do porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu").
