Pucz wojskowy w Etiopii w 1960

Z Wikipedii

Pucz wojskowy w Etiopii w 1960 r., znany też jako ”Zamach grudniowy” – nieudana próba przejęcia władzy w kraju przez wojskowych z otoczenia cesarza Haile Selassiego I, oraz komunistów. Na czele przewrotu stali Germame Neway (gubernator prowincji Dżidżigi), gen. Mengistu Neway (dowódca gwardii cesarskiej), gen. Tsigue Dibou (szef cesarskiej policji), oraz płk. Workneh Gebayehu (szef ochrony pałacu).

Do buntu doszło 13 grudnia 1960 r., podczas wizyty cesarza i przedstawicieli dworu w Brazylii. Spiskowcy przejęli władzę nad stolicą kraju Addis Abebe, aresztowali wiernych cesarzowi arystokratów i urzędników, oraz odcięli łączności telefoniczną w mieście. W specjalnym komunikacie radiowym pod groźbą rozstrzelania następca tronu Asfa-Wossen Asserate ogłosił powstanie rządu ludowego na którego czele miał stanąć. Cesarz poinformowany o zamachu natychmiast przerwał podróż i powrócił w kierunku kraju, jeszcze tego samego dnia lądując w Monrowii skąd nawiązał kontakt ze swoim zięciem gen. Abiye Abebe, gubernatorem Erytrei. 15 grudnia wierne cesarzowi wojsko okrążające dotąd miasto wchodzi na przedmieścia stolicy. Siłami lojalistów dowodzą gen. Merid Mengesza, Assefa Ayena i Kebede Gebre. Początkowo gen. Mengistu Neway nie zarządza obrony, ostatecznie jednak prosi o pomoc studentów. W mieście wybucha strzelanina, ginie kilkaset osób – głównie przypadkowe ofiary i gapie. 16 grudnia spiskowcy i przedstawiciele rady rewolucyjnej bronią się już tylko w pałacu cesarskim, szturmowanym przez kapitana Deredżi Haile Mariama. Pucz upada a niedobitki gwardzistów wycofują się za miasto gdzie zostają pomordowane przez chłopów i odziały wojska. Wśród ciał zabitych w pałacu odnalezione zostaje ciało gen. Dibou, którego wywieszono na widok publiczny. Płk. Workneh Gebayehu okrążony na przedmieściach miasta popełnił samobójstwo, jego ciało lud wywiesił przed Katedrą św. Jerzego.

Cesarz wyznacza nagrodę za ujawnienie miejsca pobytu pozostałych żyjących przywódców spisku. Tydzień po zamachu okrążeni przez chłopów spiskowcy próbowali popełnić samobójstwo. Germame Neway, zginął na miejscu. Gen. Mengistu Neway przeżył wystrzał w głowę i został postawiony przed trybunałem wojennym, który za zdradę skazał go na śmierć.

[edytuj] Sytuacja społeczna w czasie puczu

Większość społeczeństwa Etiopii pozostała wierna cesarzowi nie wierząc spiskowcom bądź nie rozumiejąc ich obietnic. Z powodu słabo rozwiniętej komunikacji w kraju i małego dostępu do radia wielu obywateli nie wiedziało nawet o przewrocie do jakiego doszło w stolicy. Wojsko i cesarza poparł nawołując do potępienia spiskowców także patriarcha Basilios.

[edytuj] Skutki puczu

Po próbie puczu w 1960 zaczął się okres bardziej konserwatywnego sprawowania władzy. Część uprawnień konstytucyjnych z 1955 została cofnięta, a kraj zaczął być z powrotem rządzony metodami bardziej autorytarnymi. Haile Selassie związał się od tego czasu na stałe z Zachodem i odciął od wszelkich związków z radykalnymi ruchami rewolucyjnymi sterowanymi przez ZSRR, które powstawały w tym czasie licznie w wielu ościennych państwach afrykańskich.

[edytuj] Źródła

• ”Cesarz” Ryszard Kapuściński (Wyd. Czytelnik, Warszawa, 1980 r., ISBN 83-07-00156-0)