Richard Breyer
Z Wikipedii
Breyer Richard (8 lutego 1917 - 30 grudnia 1999), historyk zachodnioniemiecki, doktor nauk historycznych, wieloletni przewodniczący Kommission für die Geschichte der Deutschen in Polen (RFN).
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i młodość
Urodził się 8 lutego 1917 r. w Piotrogrodzie jako poddany cara Mikołaja II, z którego rozkazu jego rodzice (wraz z córkami: Gertrud i Giselbert) jako Niemcy z Królestwa Polskiego dostali w 1915 r. nakaz wyjazdu do stolicy Rosji, w obawie że mogą stać się „V kolumną niemiecką” wobec armii rosyjskiej. Ojciec Richarda – Albert Breyer był nauczycielem gimnazjalnym, a matka Adele z domu Rath trudniła się prowadzeniem domu i wychowywaniem dzieci. Po przewrocie bolszewickim 1917 r. w Rosji, Breyerowie powrócili na obszar dawnego Królestwa Polskiego – i jako obywatele polscy narodowości niemieckiej – osiedli w Zgierzu koło Łodzi, a następnie we wschodniej Wielkopolsce – w Sompolnie powiat Koło. W 1938 r. rodzina Breyerów przeprowadziła się z Sompolna do Poznania.
[edytuj] Wykształcenie
Od 1933 r. uczęszczał do gimnazjum niemieckiego w Bydgoszczy, a od 1936 r. do Grudziądza (Goetheschule), gdzie uzyskał polską maturę. Wówczas nawiązał kontakt ze znanym bibliotekarzem i dziennikarzem niemieckim z Poznania dr. Alfredem Lattermannem, który zainteresował go badaniami historycznymi. W 1936 r. Richard Breyer zapisał się na studia germanistyczne na Uniwersytecie Warszawskim, zaliczając do wybuchu II wojny światowej sześć semestrów. Szlify językowe zdobywał pod kierunkiem znanego germanisty polskiego prof. Zygmunta Łempińskiego (1886-1943). Swoją wiedzę pogłębiał także chodząc nadobowiązkowo na wykłady znanych warszawskich uczonych: historyka Marcelego Handelsmana (1882-1945) i filozofa Władysława Tatarkiewicza (1886-1980). Od października 1939 r. Richard Breyer kontynuował studia (z wpisem do indeksu: „Volksdeutsche Student”) na Uniwersytecie Wrocławskim (zaczynając od początku, gdyż zaliczonych semestrów w państwie polskim mu nie uznano!) pod kierunkiem znanych historyków: prof. prof. Hermanna Aubina, Ernsta Birke i Waltera Kuhna, a także germanisty prof. Josefa Quinta. Od jesieni 1946 r. kontynuował studia na Uniwersytecie w Getyndze, zakończone w 1952 r. rozprawą doktorską pt. „Die deutsch-polnischen Beziehungen und die deutsche Volksgruppe in Polen (1932-1937)“.
[edytuj] Działalność społeczna
aktywnie działał R. Breyer w Związku Studentów Niemieckich (Verein Deutscher Hochschüler), a krótko przed wojną – ulegając fascynacji ruchem narodowosocjalistycznym – wstąpił w szeregi działającej w Polsce legalnie Partii Młodoniemieckiej (Jungdeutsche Partei), którą kierował senator RP Rudolf Wiesner.
[edytuj] Służba wojskowa
We wrześniu 1940 został powołany do służby wojskowej, którą odbył we Francji, Włoszech i w Związku Radzieckim. W międzyczasie – w grudniu 1942 r. – zawarł związek małżeński z lekarką Annemarie Hillgärten, z którą miał córkę Holle (1947-1997). W 1945 r. został wzięty do niewoli przez Rosjan nad Wisłą. Z niewoli powrócił w 1946 r.
[edytuj] Praca zawodowa
Od 1950 r. Richard Breyer pracował jako zawodowy historyk w Instytucie Herdera w Marburgu, przechodząc wszystkie szczeble awansu, do wicedyrektora (od 1966) i dyrektora (1972-1981) włącznie. Jednocześnie od 1964 r. był wiceprzewodniczącym a następnie wieloletnim (do 1996 r.) przewodniczącym działającej do dzisiaj (od 1989 r. także z udziałem historyków polskich) Historich-Landeskundliche Kommission für Posen und das Deutschtum in Polen z siedzibą w Marburgu (obecnie jako: Kommission für die Geschichte der Deutschen in Polen). Już na emeryturze – w latach 1981-1994 – przewodniczył Landesmannschaft Weichsel-Warthe, skupiającym wielu Wielkopolan narodowości niemieckiej, którzy po 1945 r. zamieszkali w RFN.
Richard Breyer zmarł po ciężkiej chorobie w dniu 30 grudnia 1999 r. i został pochowany na cmentarzu ewangelickim w Großburgwedel w Dolnej Saksonii.
[edytuj] Publikacje
- Die deutsch-polnischen Beziehungen und die deutsche Volksgruppe in Polen (1932-1937), Marburgu 1957. - Albert Breyer – Schulmann und Siedlungsforscher, [w:] Ostdeutsche Gedanktage 1989. Persönlichkeiten und historische Ereignisse, Bonn 1988, s. 9-11. - Niemiecka ludność w Polsce w latach 1933-1939, [w:] Stosunki polsko-niemieckie 1933-1945. Red. Antoni Czubiński i Zbigniew Kulak, Poznań 1988, s. 89-101. - Polityka Republiki Federalnej Niemiec wobec mniejszości niemieckiej w Trzeciej Rzeczypospolitej, [w:] Polska – Niemcy – mniejszość niemiecka w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość. Red. Andrzej Sakson. Opracowanie redakcyjne: Dariusz Matelski, Poznań 1994, s. 163-170.
[edytuj] Księga pamiątkowa
- Beiträge zur deutsch-polnische Nachbarschaft. Festschrift für Richard Breyer zum 75. Geburtstag, Berlin-Bonn 1992.
[edytuj] Publikacje o Richardzie Breyerze
- Dariusz Matelski, Richard Breyer (1917-1999). Wspomnienie, „Gazeta Wyborcza Poznań”, nr 161 (4575) z 12 lipca 2004, s. 8.
