Dyskusja:Rozstrzelanie oddziału GL przez NSZ w Borowie 9 sierpnia 1943

Z Wikipedii

Zedytowałem tekst ponieważ zawierał określenia wobec GL/AL których nie powinno być w pracach historycznych ("banda rabunkowa", "bojówka"). Po chwili zobaczyłem też że tekst został żywcem skopiowany ze strony IPN (dodano tylko te epitety).

[edytuj] Określenie "banda rabunkowa", "banda" wobec tego oddziału GL było zasadne

"Rafał Drabik (IPN Lublin) przedstawił dzieje Okręgu Lubelskiego NSZ w latach 1942–1946. Sporo uwagi poświęcił sprawie likwidacji przez NSZ pod wsią Borów bandy rabunkowej, co po wojnie przedstawiano jako polityczny mord na działaczach komunistycznej Armii Ludowej. Dziś wiadomo, że większość ofiar była przedwojennymi kryminalistami, którzy działalność przestępczą prowadzili także w czasie wojny". Źródło: http://www.ipn.gov.pl/wai/pl/2/6197/Sesja_naukowa_Narodowe_Sily_Zbrojne_w_latach_19421956__Warszawa_15_listopada_200.html

Grupa „Liska” była bandą rabunkową, utworzoną w 1940r. W ciągu swojego istnienia, popełniła przynajmniej kilkanaście morderstw na tle zarówno rabunkowym jak i politycznym, nie szczędząc przy tym kobiet i dzieci[250]. Przez pewien czas grupa spotykała się doraźnie, dopiero od 1941r., z uwagi na ukrywanie się przed policją, stale przebywała razem. Do dzisiaj zachowało się wiele dokumentów świadczących o prawdziwym obliczu „Liska” i jego kompanów, których duża część znalazła się w grupie GL im. J. Kilińskiego. Oto jedna z charakterystyk tego oddziału: „Mając na względzie własne korzyści, chętnie podszywała się pod różne organizacje, nie kwapiąc się do walki z okupantem”[251]. Grupa „Liska” była postrachem okolic Zaklikowa. Sam „Lisek” był znanym przedwojennym kryminalistą[252]. 23.12.1943r. „Lisek” i jego kompanii zamordowali w Trzydniku Dużym rodzinę Wójcickich – Stanisława (lat 40), jego żonę Józefę (31) i brata Jana (38). Wszyscy oni należeli do NSZ[253]. „Liskowcy” zamordowali także rodzinę Olszowych z Łążka Zaklikowskiego, tylko za to, że wcześniej złożyli oni meldunek na policję, że ich okradziono[254]. 13.03.1943r. „Lisek” napadł na komendanta placówki AK w Olbięcinie – Edwarda Bryczka „Ostoję”. Ten pod groźbą śmierci oddał im rkm. Podczas tego napadu „wyróżnił się” przyszły dowódca oddziału GL, Józef Pacyna „Bartosz, „Chrzestny”: „Szczególnie napastował mnie „Bartosz”, grożąc pistoletem powtarzał – tym cackiem rozwaliłem sześciu faszystów, ty będziesz siódmy” – wspomina „Ostoja”[255]. Również dziełem „Liskowców” był napad na komendanta placówki NSZ w Łychowie – por. Wacława Piotrowskiego „Cichy”. Pod groźbą śmierci zmuszono go do wydania broni, rkm-u. Dużo więcej szczęścia miał przy powtórnej „wizycie” bandytów. Zdążył wtedy ukryć się w kamieniołomach i ostrzeliwując się zmusił ich do ucieczki. Niestety jakiś czas później „Liskowcy” nie mogąc dostać „Cichego”, spalili dom i zagrodę jego rodziców[256]. 29.05 43r. „Liskowcy” pod wodzą „Bartosza” zamordowali Władysława Kiełczewskiego, który był właścicielem majątku w Łysakowie koło Zaklikowa (nawiązując do terminologii minionego ustroju, można by powiedzieć, że „oczyszczali teren z reakcji i faszystów”), oraz obecną tam pokojówkę. Oczywiście nie obyło się bez rabunku i zdemolowania dworka, mimo, iż był on oparciem dla oddziałów AK i NSZ[257]. Prawdopodobnie dziełem „Liskowców” jest zamordowanie młynarza Rogowskiego z Księżomierzy[258], gospodarza nazwiskiem Długosz z Trzydnika[259] oraz proboszcza z Rzeczycy Ziemiańskiej[260]. Jednym z członków grupy „Liska” był Stanisław Pawłowski „Kuropatwa”, który tak ją charakteryzuje:

„ Od wiosny 1942r. do II lub III 1943r. byłem w grupie Jana Liska. Było tam kilka osób, które chodziły na własna rękę bez porozumienia się z jakąkolwiek organizacją. Później wstąpiliśmy do Gwardii Ludowej, jednak część (m.in. Lisek) nie chciała się dalej podporządkować GL. Dlatego latem 1943r. zginął „Lisek”[261]. Inne wspomnienia mówią:

„(...) W powiecie kraśnickim ukrywało się dużo przestępców [mowa o marcu 1943r.]. Jednym z nich, sławny jeszcze sprzed wojny pod nazwiskiem Lisek, który miał wielu wspólników. Byli ścigani przez gestapo za przestępstwa i dlatego ukrywali się. Ciągle napadali na ludność. W związku z tym [w kwietniu 1943r.] postanowiłem odnaleźć dowódcę tejże grupy „Liska” przy spotkaniu z nim poleciłem mu aby zorganizował wszystkich przestępców i swoich wspólników na terenie pow. Kraśnik w celu zaprzestania napadów na Polaków i aby przystąpili do walki z Niemcami. Oświadczyłem, że jeśli zaprzestaną brudnej roboty to zostaną wcieleni do GL i przebaczone im będą wszystkie winy. Lisek się zgodził, podporządkował GL i odtąd walczył z Niemcami.(...) Około czerwca/lipca „Lisek” zaczął się wyłamywać spod GL. Zaczął napadać na ludność na własną rękę. 10.07 rozwiązano oddział „Liska”. W związku z tym postanowiliśmy zlikwidować element ten, który szkodził nam tylko, nie przynosił nam żadnej korzyści ani też dobrej propagandy czy opinii dla GL. Najpierw dano naganę i uprzedzono, że po trzecim rabunku zostaną postawieni pod sąd partyjny. To nie pomogło, nie pomógł nowy dowódca Bartosz Pacyna[262], nie pomogło wysłanie ich w nowe rejony. Postanowiono zlikwidować „Liska” a jego ludzi przydzielono do innych grup partyzanckich.(...)”[263]. Co prawda są to dosyć ogólne informacje, omawiające tylko niektóre aspekty działania „Liska”, to jednak jako informacje, pochodzące ze źródeł komunistycznych są nadzwyczaj cenne. Wiemy, że kierownictwo GL zdawało sobie sprawę z charakteru grupy „Liska” i do pewnego czasu tolerowało takie zachowanie. Potwierdzają to wspomnienia Tadeusza Szymańskiego „Lis”. Rozmowy GL z „Liskiem” prowadzone były od połowy 1942r., a z ramienia komunistów prowadził te rozmowy właśnie „Lis”.

[...]

Licząca w czerwcu 1943r. około 60 członków grupa Liska została scalona z 20 osobowym oddziałem GL Władysława Skrzypka „Orzeł”, przy czym kilku GL-owców przyłączyło się na początku lipca, już po likwidacji „Liska”, do oddziału „Stepa” z NSZ. Na czele tej grupy stał Stanisław Młynarski „Orzeł”, jeden z byłych zastępców „Liska”[279]. W. Skrzypek pod koniec lipca 1943r., podzielił grupę na dwa oddziały, oddając komendę nad mniejszym z nich swojemu młodszemu bratu – Stefanowi Skrzypkowi „Słowik”. W ten sposób powstał oddział GL im. J. Kilińskiego[280].

Również bracia Skrzypkowie mają niechlubną bandycką przeszłość. Jesienią 1942r. zamordowali chłopa Bronisława Płechtę ze wsi Suchodoły. Prawdopodobnie w grudniu 1942r. bracia Skrzypkowie oraz Stefan Kilanowicz (znany później jako Grzegorz Korczyński „Grzegorz”) i Jan Wziętek „Murzyn” napadli na majątek ziemski pod Gościeradowem, gdzie prócz rabunku dokonali zbiorowego gwałtu na właścicielce tegoż majątku[281]. Na sumieniu Skrzypków jest też mord dokonany na rtm. Stanisławie Malanowskim (członku ZWZ-AK), leśniczym Antonim Łaskarzewskim[282], na trzech członkach NSZ z Kosina w styczniu 1943r. (zginął wówczas komendant placówki Henryk Wojewoda). Jedno z ostatnich wyczynów Skrzypków, to zamordowanie w lipcu 1943r. pod wsią Baraki czteroosobowego patrolu NSZ (zginęli m.in. Wacław Rak z Kraśnika i Mieczysław Piron z Dąbrownicy)[283].

Równie niechlubną przeszłość mają członkowie grupy „Gruzina”. Niestety nie jesteśmy w stanie określić z imienia i nazwiska, którzy członkowie z grupy „Gruzina” weszli do oddziału „Słowika”. Pewne jest natomiast to, że grupa „Gruzina” nie prowadziła żadnej działalności przeciwko Niemcom, zajmując się jedynie rabunkiem i pijaństwem. We wrześniu 1942r., na skutek nieporozumień pomiędzy nimi a GL, doszło do krwawych porachunków w wyniku, których grupa rozpadła się (zginął „Kazik” i 2 kompanów), po pewnym czasie ci, co przeżyli wstąpili do oddziału GL im. B. Głowackiego, następnie w ramach reorganizacji przeniesiono ich do oddziału „Słowika”[284].

Grupa „Jastrzębia” rabunkami trudniła się począwszy od 1939r. We wrześniu 1942r. podporządkowała się GL. Weszła w skład oddziału GL im. T. Kościuszki. Na skutek nieporozumień, wiosną 1943r. „Jastrząb” utworzył nowy oddział, w którym było 3 Polaków i ok. 40 Sowietów. Grupa wsławiła się zamordowaniem 74 – letniego właściciela dworku w Zarzeczu, który był członkiem Rady Głównej Opiekuńczej w Pysznicy. Również „Jastrząb” zaatakował dwukrotnie Ulanów, zabijając nieznaną liczbę osób. Również dziełem „Jastrzębia”, był napad na Hutę Krzeszowską, podczas którego zginęło 5 osób. W międzyczasie brał udział w czystkach wewnątrzpartyjnych. W lipcu 1943r.na skutek obławy niemieckiej prawie wszyscy Sowieci odeszli za Bug, a pozostali członkowie grupy zostali przyłączeni do oddziału GL im. B. Głowackiego. „Jastrząb” został nowym dowódcą tego oddziału, nie na długo zresztą, bowiem od sierpnia został Komendantem Powiatowym GL. 24.07.1943r. 3 byłych podkomendnych „Jastrzębia” weszło w skład oddziału im. J. Kilińskiego[285].

Źródło: RAFAŁ JAN DRABIK, WYDARZENIA POD BOROWEM Z 9. SIERPNIA 1943 R. RECZYWISTOŚĆ I OBLICZE POLITYCZNO - PROPAGANDOWE, praca magisterska napisana pod kierunkiem dra hab. Mirosława Piotrowskiego http://w.icm.edu.pl/ak/dr/glowna.htm

Kuraś