Sejsza

Z Wikipedii

Sejsza to swobodna fala stojąca, powstająca w zamkniętych zatokach, morzach i jeziorach pod wpływem wyraźnego zaburzenia równowagi wody (w jednej części zbiornika poziom wody podnosi się, a w drugiej jednocześnie opada).

Termin został zaproponowany przez szwajcarskiego hydrologa François-Alphonse Forel w roku 1890, który zaobserwował zjawisko na Jeziorze Genewskim w Szwajcarii. Nazwa pochodzi od "poruszać się w tę i z powrotem" (w szwajcarskim dialekcie języka francuskiego).

[edytuj] Przyczyny powstawania

Sejsze mogą być spowodowane wieloma czynnikami. Wywołane są gwałtownymi zmianami ciśnienia atmosferycznego nad zbiornikami wód lub w ich pobliżu, dużymi opadami deszczu w jednej części zbiornika lub gwałtownymi zmianami kierunku wiatru, aktywnością sejsmiczną. W niewielkich zbiornikach wodnych może je powodować ruch statków.

Woda na akwenie wraca do równowagi dzięki sile grawitacji po ustąpieniu warunków wymuszających oscylacje. W wyniku oporów falowanie zanika.

[edytuj] Okres drgań

Naturalny okres drgań fali dla prostopadłościennego zbiornika wynosi:

$\mbox{Period}(T) = \frac{2L}{\sqrt{g d}}$

gdzie:

T - okres w sekundach,
L - długość zbiornika w metrach,
d - średnia głębokość w metrach,
g - przyspieszenie ziemskie.

[edytuj] Sejsze na świecie

Wszystkie większe jeziora mają małe ruchy sejszowe. Ruchy te często powstają pomiędzy zimnymi i ciepłymi warstwami jeziora. Na wspomnianym już Jeziorze Genewskim amplituda sejszy może osiągać 20 cm na wysokości Morges i około 40 cm w rejonie Genewy. Sejsze są obserwowane również np. na jeziorze Loch Ness w Szkocji. W Stanach Zjednoczonych na Wielkich Jeziorach ruch sejszowy nazywany jest "sloshing" ("poruszać się w tę i z powrotem"). Typowe ruchy sejszowe powierzchni wody mają amplitudę kilku centymetrów. Morze Północne ma często ruchy sejszowe o okresie 36 godzin.

Sejsze jeziorne mogą powstawać bardzo szybko. Np 13 czerwca 1995 na Jeziorze Górnym w kompleksie Wielkich Jezior sejsze miały amplitudę około 1,2 metra i powstały przez 15 minut. Na Jeziorze Michigan w USA zaobserwowano 3-metrowe sejsze 26 czerwca 1954 roku.