Skrót

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy skróconego zapisu wyrazu. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Skrót w piśmie oznacza skrócony zapis nazwy jednowyrazowej lub wielowyrazowej, zbudowany z jednej lub kilku liter (inna nazwa to: abrewiatura). Skróty zapisuje się stosownie do obowiązujących dla danego języka norm ortograficznych, przyjętych zwyczajowo konwencji pisowni dla konkretnych skrótów (różne znaczenia, wyjątki) lub w sposób swoisty dla skrótów nazw własnych – szczególnie jeśli są to skróty stosowane w odniesieniu do podmiotów gospodarczych i instytucji.

W języku polskim skróty pisane są:

małymi literami z kropką, jeśli skróty zawierają tylko początkowe litery skracanych wyrazów (np. godz., tel., itd., itp., gosp.-polit.);
małymi literami bez kropki, gdy skrót zawiera ostatnią literę skracanego wyrazu, np.: bp, dr, mgr, nr, chyba że skrót jest odmieniany (patrz niżej);
małymi literami bez kropki skróty, z których utworzono symbole matematyczne (np. sin, e), skróty międzynarodowych jednostek miar, symbole walut, symbole chemiczne, fizyczne i inne (np. symbolem złotówki jest zł, grosza – gr), podczas gdy inne waluty pisze się skrótem, a więc z kropką (np. dol., rub. itp.). Te skróty są nieodmienne.
poza utartymi połączeniami (na przykład sp. z o.o., p.n.e., n.e., m.in., d.n., k.o.) wstawia się kropkę jedynie na końcu skracanego wyrażenia np. itp., itd., nt. ...).^[1]

Przy tworzeniu liczby mnogiej, najczęściej gdy dotyczy to tytułów osób (choć nie wyłącznie) stosuje się następujące zasady:

skróty jednoliterowe podwaja się kończąc kropką np. spotkałem oo. paulinów (spotkałem ojców paulinów) lub mm. nad- i podgrzebieniowy (mięśnie nad- i podgrzebieniowy) czy pp. Kowalscy (państwo lub panowie i panie)
skróty wieloliterowe można podwajać, np. mgr mgr Kowalski, Janiak, Michalewski lub dodawać końcówkę owie, np. mgrowie Kowalski, Janiak, Michalewski.

Ponadto skróty nie podlegają regułom fleksji z wyjątkiem skrótów pojedynczych wyrazów zawierających w skrócie ostatnią literę wyrazu – wtedy w innej formie fleksyjnej można dodać końcówkę lub postawić kropkę na końcu, np. doktor – dr, doktora – dra lub dr.^[2]

Skróty obcych wyrazów mają często formę zwyczajową np. PS (pisane razem, bez kropek) oznacza postscriptum, P.T. (pisane wielkimi literami z kropkami) oznacza pleno titulo, nb. – nota bene itd.

Oddzielną kategorię, rządzącą się odrębnymi regułami językowymi, stanowią skróty kilkuwyrazowych wyrażeń nazywane skrótowcami. Do nich należą skróty nazw własnych instytucji, organizacji, struktur politycznych, państwowych i społecznych, procedur technicznych, biznesowych, skrótowcami określanych jest wiele obiektów zainteresowania nauk ścisłych i humanistycznych – od fizyki i chemii, przez biologię, medycynę, ekonomię, po psychologię (i zapewne wielu innych).

Przypisy

↑ Co do odstępu między kropką a następnym członem wyrażenia, oprócz reguł interpunkcyjnych nieregulujących tutaj ściśle zasad pisowni, można stosować reguły typograficzne zezwalające na wstawiane dodatkowych odstępów (zwanych światłami), najczęściej mniejszych od zwykłej spacji, w celu poprawienia czytelności tekstu.
↑ Nie jest natomiast odmieniany mln, mld (i wyższych rzędów), nie stawia się też po nich kropki nawet w sytuacjach, gdy zastępują one wyraz niezakończony na ostatnią literę skrótu np. 2 mln, 5 mln, "Z 5 mln dol. możesz rozpocząć inwestycję". Skrót tysiąca (tys.) pisze się natomiast z kropką ponieważ się nie kończy na ostatnią literę wyrazu.